Działalność Komisji Historii Matematyki przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Matematycznego w latach 1977–2000
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.23.014.17705Słowa kluczowe:
Komisja Historii Matematyki przy Zarządzie Głównym PTM, Szkoły Historii Matematyki, matematycy polscy XX w.Abstrakt
W artykule przedstawimy działalność Komisji Historii Matematyki powołanej przez Zarząd Główny PTM. Od 1997 do 2000 roku nieprzerwanie przewodniczyła Komisji dr Zofia Pawlikowska-Brożek – dr matematyki UJ w zakresie historii matematyki – uczennica wielce zasłużonego dla upowszechniania i badań nad historią matematyki wybitnego matematyka oraz cenionego dydaktyka prof. dra hab. Zdzisława Opiala (1930–1974).
Na podstawie dokumentów, które autor otrzymał do dyspozycji od Przewodniczącej Komisji, przedstawimy w jaki, sposób działalność Komisji przyczyniła się do inicjonowania badań nad historią matematyki i do powstania profesjonalnego środowiska historyków matematyki w Polsce.
Historia matematyki w Krakowie jest dyscypliną dobrze znaną od czasów Ludwika A. Birkenmajera (1855–1929). Jego działania z powodzeniem kontynuował Z. Opial. Problematyka krakowskiego ośrodka historyków matematyki została przedstawiona m.in. w pracach (Domoradzki 2020; Kokowski 2020). Istotną inspiracją dla działań Komisji były inicjatywy podejmowane przez Zakład Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN w porozumieniu z Komitetem Historii Nauki i Techniki PAN, w pracach wspomnianych gremiów aktywnie uczestniczyła Przewodnicząca Komisji.
Materiały prezentowane w pracy obejmują także okres przed powołaniem Komisji.
Bibliografia
Banach, Stefan 1939: Über das „Loi suprême” von J. Hoene-Wroński. Bulletin International de l’Academie Polonaise des Sciences et de Lettres Série A, ss. 450–457.
Bečvářová, Martina (ed.) 2021: The Development of Mathematics Between the World Wars. Case Studies, Examples and Analysis. London – Singapore: World Scientific, 624 pages, ISBN 978-1-78634-930-9.
Bečvářová, Martina; Domoradzki, Stanisław 2021: Mathematics in the interwar period in Central-Eastern Europe. The report on an international research project for the years 2018–2020. Studia Historiae Scientiarum 20, pp. 895–937. DOI: 10.4467/2543702XSHS.21.026.14057.
Biblioteka AGH 2023: Wykaz publikacji wybranego autora. Zofia Pawlikowska-Brożek, dr (rekordy z lat 2000–2008). URL: https://bpp.agh.edu.pl/autor/pawlikowska-brozek-zofia-04157 (dostęp: 29 VII 2023).
Britannica 2023: Stefan Banach Polish mathematician. URL: https://www.britannica.com/biography/Stefan-Banach (dostęp 26 VII 2023).
Błaszczyk, Piotr; Domoradzki, Stanisław; Fila, Marlena 2019: Refleksje o książce: Researching the History of Mathematics Education. An International Overview, red. Fulvia Furinghetti, Alexander Karp, Springer 2018, ss. 314 +XV, ilustr. Analecta. Studia i materiały z dziejów nauki 1, ss. 250–262.
Ciesielska, Danuta 2016: Rola Funduszu im. dra W. Kretkowskiego w kształtowaniu krakowskiego ośrodka matematycznego. Studia Historiae Scientiarum 15, ss. 157–192. DOI: 10.4467/23921.749SHS.16.007.6150.
Ciesielski Krzysztof 1993: O pewnych faktach związanych ze Stefanem Banachem. Opuscula Mathematica 13, ss. 59–71
Ciesielska, Danuta; Ciesielski, Krzysztof 2013: Banach in Kraków: a case re opened. Mathematical Intelligencer 35(3), pp. 64–68.
Domoradzki, Stanisław; Pawlikowska-Brożek, Zofia 2002: Poland. [W:] Joseph W. Dauben, Christoph J. Scriba (eds.). Writing the history of mathematics: its historical development. Basel, Boston; Berlin: Birkhäuser Verlag. Science Networks, ISSN 1421-6329; „Historical Studies” vol. 27. ISBN: 978-3-7643-6167-9, ss.199–203.
Domoradzki, Stanisław; Pawlikowska-Brożek, Zofia; Węglowska, Danuta (red.) 2003: Słownik Biograficzny Matematyków Polskich. Tarnobrzeg: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnobrzegu, ss. 286. ISBN 83-0917293-3-8.
Domoradzki Stanisław 2017: Milestones in the Teaching of Mathematics to Children in Polish Territories from the Last Decades of the Nineteenth Century Until The End of the Twentieth Century. Edukacja – Technika – Informatyka 1/19, ss. 32–37. DOI: 10.15584/eti.2017.1.3.
Domoradzki, Stanisław 2020: Andrzej Pelczar (1937–2010). „Człowiek prawy, o wyjątkowych zasadach moralnych”. Sesja wspomnieniowa online (2 czerwca 2020 r., godz. 17.00–20.00). Studia Historiae Scientiarum 19, ss. 581–601. DOI: 10.4467/2543702XSHS.20.020.12576.
Duda, Roman 2008: Historia matematyki w Polsce po 1945 r. (stan historiografii). Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 53(3–4), ss. 107–202. URL: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r2008-t53-n3_4/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r2008-t53-n3_4-s107-202/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r2008-t53-n3_4-s107-202.pdf.
Empacher, Adam B. 1960: Maszyny liczą same? Warszawa: Wiedza Powszechna. Seria „Atomium: Nowości Nauki i Techniki”, ss. 133.
Gruszczyk-Kolczyńska, Edyta 2017: Ćwierć wieku modernizacji nauczania matematyki. Pedagogiczna analiza sposobów i konsekwencji wprowadzania idei nowej matematyki do edukacji matematycznej dzieci. Matematyczna Edukacja Dzieci 2, ss. 5–48.
Kokowski, Michał 2020: Spotkania Andrzeja Pelczara (1937–2010) z historią i filozofią nauki. Studia Historiae Scientiarum 19, ss. 167–229. DOI: 10.4467/2543702XSHS.20.007.12563.
Komisja Historii Nauk PAU 2022: Uwagi o kształtowaniu się środowiska historyków matematyki w Polsce od II połowy XX w. Konferencja kwartalna. Kraków, 30 listopada 2022. URL: https://pau.krakow.pl/platforma_wymiany_naukowej/zaproszenia/2022/KHN_KWART_2022_11_30.pdf (dostęp: 28 VII 2023 r.).
Lasota, Andrzej 2000: Zdzisław Opial (1930–1974). [W:] red. B. Szafirski, Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2000, ss. 377–385.
Maślanka, Krzysztof 2018, Historia nauki w oczach fizyków i matematyków. Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki 27(2), ss. 79–97.
Nauka Polska 2023: dr Zofia Pawlikowska-Brożek. URL: https://nauka-polska.pl/#/profile/scientist?id=36362&_k=i29rtc (dostęp: 29 VII 2023).
Nowik, Grzegorz 2004: Zanim złamano Enigmę: Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa Matematycznego 2023: Pomnik Stefana Bnacha. URL: http://www2.im.uj.edu.pl/ptm/archiwum/banach.html (dostęp: 28 VII 2023).
Opial, Zdzisław 1965: Stan i potrzeby historii matematyki w Polsce. Wiadomości Matematyczne 8(1), ss. 65–83. DOI: 10.14708/wm.v8i1.2351. URL: https://wydawnictwa.ptm.org.pl/index.php/wiadomosci-matematyczne/article/view/2351/2222.
Pawlikowska-Brożek Zofia 1997: Geneza i tematyka Szkół Historii Matematyki. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego, Matematyka 30, ss. 115–124.
Pawlikowska-Brożek, Zofia; Sękowska, Magdalena; Węglowska, Danuta 1993: Archiwum Matematyczne w Sopocie. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 38(1), ss. 121–136. URL: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1993-t38-n1/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1993-t38-n1-s121-136/Kwartalnik_Historii_Nauki_i_Techniki-r1993-t38-n1-s121-136.pdf.
Pawlikowska-Brożek, Zofia; Sękowska, Magdalena; Węglowska, Danuta 1994: Archiwum Matematyczne w Sopocie. Instytut Matematyczny PAN, preprint C, ss. 27+3+6. 3cz.
Pragacz, Piotr (red.) 2008: Hoene-Wroński, Życie, matematyka i filozofia. Warszawa: Instytut Matematyczny PAN. ISBN: 83-86806-01-X.
Portal Matematycy i Informatycy Podkarpacia 2023: Cypra Cecylia Krieger–Dunaij. URL: http://mip.ur.edu.pl/?q=biogramy/osoba/38 (dostęp: 29 VII 2023).
Więsław, Witold 2007: Poprzednie tomy z historii matematyki. Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria VI: Antiquitates Mathematicae 1, ss. 273–286. URL: https://wydawnictwa.ptm.org.pl/index.php/antiquitates-mathematicae/article/view/596/641.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
