Podstawowe zastrzeżenia wobec projektu i uchwalonej Ustawy 2.0 vel Konstytucji dla nauki
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.18.016.9336Słowa kluczowe:
Ustawa 2.0 Konstytucja dla nauki, modele uniwersytetu, korporacyjny model uniwersytetu, model uniwersytetu nowego humanizmu, Uniwersytet Badawczy PAN, naukoznawstwo, naukometria, bibliometria, model ewaluacji czasopism i książek, „zasada dziedziczenia prAbstrakt
Artykuł przedstawia zasadnicze zastrzeżenia wobec projektu i uchwalonej Ustawy 2.0 vel Konstytucji dla nauki i skupia się na analizie dwóch zagadnień: modelu uniwersytetu oraz modelu ewaluacji czasopism i książek. Analiza ta jest rozwijana w świetle wiedzy z zakresu zintegrowanego naukoznawstwa (w skład którego wchodzi m.in. historia nauki, historia organizacji szkolnictwa wyższego i nauki oraz naukometria i bibliometria) i modelu uniwersytetu nowego humanizmu.
Artykuł postuluje wprowadzenie szeregu istotnych modyfikacji treści Ustawy 2.0 i rozporządzeń wykonawczych, aby zaradzić ich podstawowym wadom.
Biogram autora
Michał Kokowski - Instytut Historii Nauki imienia Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, Warszawa – Kraków
Bibliografia
naukowców 2018: Apel blisko 150 naukowców, pracowników instytucji naukowych i wykładowców akademickich w sprawie zmian w planie reformy nauki ministra Jarosława Gowina. Wpolityce.pl 26 lutego 2018. Dostęp online: https://wpolityce.pl/polityka/383320-wazny-list-prawie-150-naukowcow-do-ministra-gowina-rewolucja-ktora-przygotowali-tworcy-tzw-konstytucji-dla-nauki-grozi-nieobliczalnymi-konsekwencjami.
Bernacki 2018: Prof. Bernacki o reformie szkolnictwa: „Na spotkaniu z prezesem PiS wyraziłem krytyczne zdanie i wskazałem poprawki, jakie powinny być wprowadzone”. Wpolityce.pl. Nasz wywiad. 22 lutego 2018. Dostęp online: https://wpolityce.pl/polityka/382817-nasz-wywiad-prof-bernacki-o-reformie-szkolnictwa-na-spotkaniu-z-prezesem-pis-wyrazilem-krytyczne-zdanie-i-wskazalem-poprawki-jakie-powinny-byc-wprowadzone.
Biuro Analiz Sejmowych 2018: Opinie Biura Analiz Sejmowych. Druk nr 2446. Dostęp online: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=2446.
Cook, Hal et al. [w sumie 75 redaktorów reprezentujących 56 wiodących czasopism z historii nauki, techniki oraz medycyny] 2009: Journals under Threat: A Joint Response from History of Science, Technology and Medicine Editors. Medical History 53(1), ss. 1–4. Dostęp online (24.10.2017): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2629173/pdf/medhis5301‑00a‑01.pdf.
Indeks Nature 2018: Institutions. Dostęp online: https://www.natureindex.com/annual-tables/2018/institution/all/all.
Inicjatywa Obywatelska Instytutów PAN, Akademia Młodych Uczonych PAN, Dyrektorzy Instytutów PAN 2018: LIST OTWARTY w sprawie pilnego wprowadzenia zapisów ustawowych dotyczących pracowników naukowych instytutów Polskiej Akademii Nauk. Warszawa-Wrocław-Kraków, 06.09.2018 r. Dostęp online: http://amu.pan.pl/images/List_otwarty_PAN.pdf.
ISAP Internetowy System Aktów Prawnych 2018a: Ustawa o Polskiej Akademii Nauk z 30 kwietnia 2010 r. Dz.U. 2010 nr 96 poz. 619. Dostęp online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20100960619/U/D20100619Lj.pdf.
ISAP Internetowy System Aktów Prawnych 2018b: Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Dz.U. 2018 poz. 1668. Dostęp online: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001668/O/D20181668.pdf.
ISAP Internetowy System Aktów Prawnych 2018c: Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. –Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Dz.U. 2018 poz. 1669. Dostęp online: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001669/O/D20181669.pdf.
ISAP Internetowy System Aktów Prawnych 2018d: Ustawa budżetowa na rok 2018 z dnia 11 stycznia 2018 r. Dz.U. 2018 poz. 291. Dostęp online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000291/O/D20180291.pdf.
ISAP Internetowy System Aktów Prawnych 2018e: Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. w sprawie pomocy de minimis w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych”. Dz.U. 2018 poz. 1832. Dostęp online: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001832/O/D20181832.pdf.
Kancelaria Sejmu 1999: Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim. Dz.U. 1999 nr 90 poz. 999. Dostęp online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19990900999/U/D19990999Lj.pdf.
Kancelaria Sejmu 2010: Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk. Dz.U. 2010 nr 96 poz. 619. Dostęp online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20100960619/U/D20100619Lj.pdf.
Kokowski, Michał 2014a: Podstawowe błędy mechanizmu oceny parametrycznej jednostek naukowych. Aspekt naukoznawczy. PAUza Akademicka 246 (20 marca 2014), s. 3. Dostęp online: http://www.pauza.krakow.pl/246_3_2014.pdf.
Kokowski, Michał 2014b: Błędy oceny parametrycznej. Forum Akademickie 2014/6, ss. 30–31. Dostęp online: https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2014/06/bledy-oceny-parametrycznej/.
Kokowski, Michał 2014c: Uniwersytet nowego humanizmu. Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej. Dyskusje (2015). Dostęp online: http://www.cyfronet.krakow.pl/~n1kokows/M.Kokowski-Referat-Kongres-Kultury-Akademickiej-2014.pdf; http://kkhp.pl/dokumenty/dyskusje/dyskusja-ostanie-nauki-uniwersytetu-i-spoleczenstwa-w-polsce/m-kokowski-uniwersytetnowego-humanizmu/. [Tekst referatu wygłoszonego podczas Kongresu Kultury Akademickiej „Idea Uniwersytetu – Reaktywacja” w Krakowie 20 marca 2014 r. I Sesja plenarna: Idea uniwersytetu, autonomia uniwersytetu, uniwersytet badawczy czy szkoła wyższego stopnia? (Kraków, Auditorium Maximum UJ, Aula Duża, 20 marca 2014)].
Kokowski, Michał 2015a: SCOPUS vs. ERIH Plus – jakie zmiany nas czekają („Głos w dyskusji”, 14 marca 2015). [W:] E. Kulczycki, SCOPUS vs. ERIH Plus – jakie zmiany nas czekają. Warsztat Badacza 13 marca 2015. Dostęp online: https://disqus.com/home/discussion/emanuelkulczycki/scopus_vs_erih_plus_jakie_zmiany_na_czekaja/#comment-1906541044.
Kokowski, Michał 2015b: Szkic aktualnej debaty nad naukometrią i bibliometrią w Polsce i zapomniane naukoznawstwo / A sketch on the current debate on scientometrics and bibliometrics versus the forgotten science of science. Prace
Komisji Historii Nauki PAU XIV, ss. 117–134. Dostęp online: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIV-2015-7.pdf. DOI: 10.4467/23921749PKHN_PAU.16.007.5263.
Kokowski, Michał 2015c: Jakiej naukometrii i bibliometrii potrzebujemy w Polsce? / What kind of scientometrics and bibliometrics do we need in Poland? Prace Komisji Historii Nauki PAU XIV (2015), ss. 135–184. Dostęp online: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIV-2015-8.pdf. DOI: 10.4467/23921749PKHN_PAU.16.008.5264.
Kokowski, Michał 2015d: Bibliografia naukometryczno-bibliometryczno-informetryczna (wybór) / Scientometric, bibliometric and informetric bibliography (Selection). Prace Komisji Historii Nauki PAU XIV (2015), ss. 185–266. Dostęp online: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XIV-2015-9.pdf. DOI: 10.4467/23921749PKHN_PAU.16.009.5265.
Kokowski, Michał 2015e: Uniwersytet nowego humanizmu. Zagadnienia Naukoznawstwa 1(203), 2015, ss. 17–43. [Rozwinięta postać tekstu opartego na referacie wygłoszonym podczas Kongresu Kultury Akademickiej „Idea Uniwersytetu – Reaktywacja” w Krakowie 20 marca 2014 r. I Sesja plenarna: Idea uniwersytetu, autonomia uniwersytetu, uniwersytet badawczy czy szkoła wyższego stopnia?, Kraków, Auditorium Maximum UJ, Aula Duża, 20 marca 2014]. Dostęp online: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-c111edb6-bcda-4b40-b1e1-5fc2925b19cb/c/ZN_1-2015_2-Uniwersytet.pdf.
Kokowski, Michał 2015f: The Science of Science (naukoznawstwo) in Poland: the changing theoretical perspectives and political contexts – A historical sketch from the 1910s to 1993. Organon 47(2015), pp. 147–237. Available online:
Kokowski, Michał 2016a: The Science of Science (naukoznawstwo) in Poland: Defending and Removing the Past in the Cold War. [In:] Science Studies during the Cold War and Beyond. Paradigms Defected. Edited by Elena Aronova, Simone Turchetti. Palgrave Macmillan. “Palgrave Studies in the History of Science and Technology”, pp. 149–176. DOI: 10.1057/978-1-137-55943-2_7.
Kokowski, Michał 2016b: Komentarz na temat kryteriów i trybu oceny czasopism naukowych przedstawionych w projekcie z dnia 6 czerwca 2016 r. „Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia … 2016 r. W sprawie przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym” oraz postulowane zmiany zapisów. Studia Historiae Scientiarum 15 (2016), pp. 19–40. DOI: 10.4467/23921749SHP.16.003.6146. Available online: http://pau.krakow.pl/SHS/shs-15-2016-3.pdf.
Kokowski, Michał 2017a: Nie trzeba koniecznie mieć nadziei na zwycięstwo, aby walczyć… PAUza Akademicka 371 (9 lutego), p. 3. Dostęp online: http://pauza.krakow.pl/371_3_2017.pdf.
Kokowski, Michał 2017b: Podstawowe zastrzeżenia wobec Ustawy 2.0 vel Konstytucji dla nauki. Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój 26(51), ss. 19–27.
Kokowski, Michał 2017c: Uwagi na temat „Projektu z dnia 23 marca 2017 r. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia ………… 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wysokości dotacji i rozliczania środków finansowych na utrzymanie potencjału badawczego oraz na badania naukowe lub prace rozwojowe oraz zadania z nimi związane, służące rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich”. Stanowisko zgłoszone w ramach konsultacji publicznych 19 maja 2017. Dostęp online: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//506/12296760/12422688/12422691/dokument289477.pdf.
Kokowski, Michał 2018: Oficjalna strona internetowa. Dostęp online: http://www.cyfronet.krakow.pl/~n1kokows/index.html.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2016: Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 grudnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu podziału dotacji z budżetu państwa dla uczelni publicznych i niepublicznych. Dz.U. 2016 poz. 2016. Dostęp online: http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2016/2016/D2016000201601.pdf.
Kulczycki, Emanuel 2017: Punktoza jako strategia w grze parametrycznej w Polsce. Nauka i Szkolnictwo Wyższe 1(49)/2017, ss. 63–78. DOI: 10.14746/nisw.2017.1.4. Dostęp online: https://core.ac.uk/download/pdf/144960728.pdf.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) 2017a: Projekt Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Dostęp online: http://konstytucjadlanauki.gov.pl/content/uploads/2017/09/projekt-ustawy-prawo-o-szkolnictwie-wyzszym-i-nauce-16092017-v1.pdf.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) 2017b: Uzasadnienia do „Projektu z dnia 16.09.2017 r. USTAWA z dnia … Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”. Dostęp online: http://konstytucjadlanauki.gov.pl/content/uploads/2017/09/uzasadnienie-do-projektu-ustawy-prawo-o-szkolnictwie-wyzszym-i-nauce-16092017.pdf.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2017–2018: „O ustawie: Reforma inna niż wszystkie”. Dostęp online: http://konstytucjadlanauki.gov.pl/o-ustawie.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) 2018a: Projekt rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej. Dostęp online: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//506/12314505/12525417/12525418/dokument352533.pdf.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) 2018b: Ewaluacja jakości działalności naukowej – przewodnik. Warszawa: MNiSW. Dostęp online: https://www.gov.pl/documents/1068557/1069061/6e48e5dd4e469616354f861c105e25f6.pdf/c745ebce-cebc-5f60-368c-27250a0c787b?version=1.0.
Monastersky, Richard 2005/2006: The Number That’s Devouring Science. The impact factor, once a simple way to rank scientific journals, has become an unyielding yardstick for hiring, tenure, and grants. The Chronicle of Higher Education October 14. Dostęp online: https://www.chronicle.com/article/The-Number-Thats-Devouring/26481; https://www3.nd.edu/~pkamat/citations/chronicle.pdf / Liczba, która paraliżuje naukę. Impact factor – kiedyś prosta metoda tworzenia rankingów czasopism naukowych, dziś bezwzględne kryterium zatrudniania i przyznawania grantów. Biuletyn EBIB 3/2006 (73) marzec. Dostęp online: http://www.ebib.pl/2006/73/monastersky.php.
Müller, Piotr; Tomala, Ludwika 2018: Koniec „punktozy” wśród naukowców? Wiceminister: Wolimy 4 dobre artykuły, niż 20 słabych [wywiad]. Forsal.pl (28 lutego). Dostęp online: https://forsal.pl/artykuly/1107811,koniec-punktozy-wsrod-naukowcow-wiceminister-wolimy-4-dobre-artykuly-niz-20-slabych-wywiad.html.
OECD 2018. Gross domestic spending on Research and Development. Dostęp online: https://doi.org/10.1787/d8b068b4-en.
Os. fiz. 71 [Kokowski, Michał] 2017: Uwagi na temat zasady nowego modelu oceny publikacji. Rządowy Proces Legislacyjny. Konsultacje publiczne. Projekt ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (zgłoszone w ramach konsultacji publicznych 19 października 2017; opublikowane 20 listopada 2017: Marta Wójcik, MNiSW). Dostęp online: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12303102/12458855/12458858/dokument317513.docx.
PAP Nauka w Polsce 2016: Wydatki budżetowe na naukę wzrosną o niemal 6 proc. 08.01.2016. Dostęp online: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,407944,wydatki-budzetowe-na-nauke-wzrosna-o-niemal-6-proc.html.
PAP Nauka w Polsce 2017a: Ustawa 2.0 / Gowin: Uczelnie powinny się bać utrzymania status quo. Dostęp online (01.03.2017): https://web.archive.org/web/20171005032557/http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,413316,ustawa-20-gowin-uczelnie-powinny-sie-bac-utrzymania-status-quo.html.
PAP Nauka w Polsce 2017b: Gowin zaapelował o wzrost nakładów na naukę do 1 proc. PKB. Dostęp online (16.10.2017): http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,460131,gowin-zaapelowal-o-wzrost-nakladow-na-nauke-do-1-proc-pkb.html.
Rządowe Centrum Legislacji 2017: Projekt rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wysokości dotacji i rozliczania środków finansowych na utrzymanie potencjału badawczego oraz na badania naukowe lub prace rozwojowe oraz zadania z nimi związane, służące rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich (27 marca 2017). Dostęp online: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//506/12296760/12422694/12422695/dokument281449.pdf.
Rządowe Centrum Legislacji 2018: Zestawienie uwag do projektu ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zgłoszonych w ramach opiniowania i konsultacji (Iwona Orfiłowicz, MNiSW, 10 kwietnia 2018). Dostęp online: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12303102/12458855/12458859/dokument336800.pdf.
Skuza, Sebastian; Suchodolska, Mira 2018: Kończymy z produkcją naukowej makulatury [WYWIAD z Sebstanem Kuzą, wiceministrem nauki]. Gazetaprawna.pl 21 sierpnia 2018. Dostęp online: http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1224877,sebastian-skuza-systemowa-reforma-pan.html?ref=purchaseCompleted.
de Solla Price, Derek J. 1965: Networks of Scientific Papers. Science 149 (3683; 30 July), pp. 510–515. Dostęp online: https://garfield.library.upenn.edu/papers/pricenetworks1965.pdf.
Suchodolska, Mira 2017: Kreatywne wypłaty w jednostkach PAN. Gazetaprawa.pl (24 lipca). Dostęp online: https://edgp.gazetaprawna.pl/e-wydanie/55588,24-lipca-2018/65264,Dziennik-Gazeta-Prawna/669409,Kreatywne-wyplaty-wjednostkach-PAN.html.
Szewioła, Paulina 2018: RPO: Ustawa 2.0 powinna zostać zawetowana. Dziennik Gazeta Prawna 149(4799), 2 sierpnia, s. B9.
Szkup, Bogdan; Dańda, Aleksander; Banaszak, Bartłomiej; Rojek, Miłosz; Wewiór, Przemysław 2018: Ewaluacja jakości działalności naukowej – przewodnik. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dostęp online: https://nkn.gov.pl/ewaluacja-jakosci-dzialalnosci-naukowej-przewodnik/.
Temkin, Aleksander 2017a: Ustawa Gowina czy upodmiotowienie. Więź 6 października 2017. Dostęp online: http://wiez.com.pl/2017/10/06/ustawa-gowina-czy-upodmiotowienie/.
Temkin, Aleksander 2017b: Przygotowana reforma szkolnictwa wyższego to maskarada i brudny deal Gowina z establishmentem i rektorami. Wpolityce.pl. Nasz wywiad (19 października). Dostęp online: https://wpolityce.pl/polityka/363135-nasz-wywiad-aleksander-temkin-przygotowana-reforma-szkolnictwa-wyzszego-to-maskarada-i-brudny-deal-gowina-z-establishmentem-i-rektorami.
Terlecki, Ryszard 2018: Nie ma zgody na ustawę Jarosława Gowina dot. Szkolnictwa wyższego i nauki. (Fragment wywiadu udzielonego Jackowi Karnowskiemu, opublikowany w Tygodniku „Sieci”). Gazetaprawna.pl, Forsal.pl (19 lutego). Dostęp online: https://forsal.pl/gospodarka/aktualnosci/artykuly/1105324,terlecki-nie-ma-zgody-na-ustawe-jaroslawa-gowina-dot-szkolnictwa-wyzszego-i-nauki.html.
Wróblewski, Andrzej Kajetan 2018: Zatruty prezent na stulecie niepodległości Polski. PAUza Akademicka 435 (6 września 2018), s. 2. Dostęp online: http://pauza.krakow.pl/435_2_2018.pdf.
Zakrzewski, Jakub; Życzkowski, Karol 2018: Przeciw „dziedziczeniu prestiżu”. Numer 440 (11 października 2018), s. 2. Dostęp online: http://www.pauza.krakow.pl/440_2_2018.pdf.
Zdziebłowski, Szymon 2017: Budżet w 2018 r.: ponad 9,2 mld zł na naukę i ok. 16,5 mld na szkolnictwo wyższe (Relacja z posiedzenia Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży w dniu 26 października 2017). PAP Nauka w Polsce. Dostęp online: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C460300%2Cbudzet-w-2018-r-ponad-92-mld-zl-na-nauke-i-ok-165-mld-na-szkolnictwo-wyzsze.html.
Zgromadzenie Narodowe 1997: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483. Dostęp online: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf.
Żylicz, Maciej 2018: Nieważne, co się publikuje, ważne gdzie. PAUza Akademicka 439 (4 października 2018), s. 2. Dostęp online: http://pauza.krakow.pl/439_2_2018.pdf.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Michał Kokowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
