Ewaluacyjna (r)ewolucja czasopism w Polsce

Abstrakt

Artykuł dotyczy kluczowych problemów polskich ministerialnych list czasopism naukowych, co zostanie okazane na przykładzie czasopism z historii i historii nauki, idei nowej listy według Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN oraz dowartościowania działalności redaktorskiej i recenzyjnej w polskim systemie ewaluacji dokonań naukowych.

Wskazano fundamentalną wadę procedury tworzenia wykazów czasopism naukowych MNiSW (18 grudnia 2019 r.) i MEiN (9 lutego 2021 r. / 18 lutego 2021 r.) – brak nawiązania do osiągnięć naukoznawstwa (powstałego w Polsce w latach 1916–1939 i od tego czasu rozwijanego owocnie na świecie).

Porównano osiągnięcia bibliometryczne 12 najwyżej punktowanych polskich czasopism z historii, które otrzymały po 100 punktów w „Wykazie czasopism MEiN” (9 lutego 2021 r. / 18 lutego 2021 r.), z osiągnięciami bibliometrycznymi 9 najwyżej punktowanych polskich czasopism z subdyscyplin „historia nauki” lub „historia i filozofia nauki”, które choć otrzymały jedynie 40 punktów, nie mają mniejszych dokonań bibliometrycznych niż polskie czasopisma historyczne ocenione na 100 punktów.

Porównano osiągnięcia bibliometryczne 18 polskich czasopism z historii indeksowanych w Scopus. W 2019 i 2020 r. najwyższe wartości wskaźników miało wśród nich czasopismo Studia Historiae Scientiarum.

Na tej podstawie jest zasadne twierdzić, że w przypadku polskich czasopism z dyscypliny „historia” i subdyscyplin „historia nauki” i „historia i filozofia nauki”, ministerialny wykaz czasopism zbudowano w oparciu o nieobiektywne i nietransparentne zasady. Taka krytyczna uwaga odnosi się także do poprzednich wykazów czasopism MNiSW, włącznie z Wykazem z 18 grudnia 2019 r.

Dlatego należy: a) gruntownie poprawić punktacje polskich czasopism z subdyscyplin „historia nauki” i „historia i filozofia nauki” w krótkiej perspektywie czasowej, gdyż utrzymanie takich werdyktów doprowadzi w trakcie ewaluacji polskich jednostek akademickich do nieuzasadnionej merytorycznie deprecjacji dorobku naukowego z zakresu tych subdyscyplin oraz b) wypracować nowy model ewaluacji czasopism w dłuższej perspektywie czasowej.

Mając na względzie dokonania zintegrowanego naukoznawstwa, w szczególności metody myślenia korespondencyjnego i idei (r)ewolucji naukowej Michała Kokowskiego, badań prakseologicznych w duchu Tadeusza Kotarbińskiego, komunikacji naukowej oraz nurtu odpowiedzialnych metryk, przedstawiono nowy model ewaluacji czasopism.

Opisano ideę obiektywnych mierników dokonań czasopisma i kosztów publikowania w nim: miernika osiągnięć czasopisma (MOC)©, miernika kosztowności czasopisma (MKC)© i unormowanego miernika kosztowności czasopisma (UMKC)© oraz przedstawiono zasady tworzenia listy czasopism naukowych według Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN©.

Przedstawiono postulat dowartościowania działalności redaktorskiej i recenzyjnej w polskim systemie ewaluacji dokonań naukowych poprzez modyfikację obowiązującego rozporządzenia w sprawie ewaluacji dokonań naukowych.