Historyzowanie nauki lub jak nowe przychodzi na świat. Rozmowa z Hansem-Jörgiem Rheinbergerem
DOI:
https://doi.org/10.4467/23921749PKHN_PAU.16.013.5269Słowa kluczowe:
epistemologia historyczna, historia nauki, systemy eksperymentalne, polityka naukowa, interdyscyplinarność,Abstrakt
Rozmowa toczy się wokół tematyki epistemologii historycznej jako jednej z gałęzi historii nauki, rozwijanej w znacznym stopniu pod wpływem Hansa-Jörga Rheinbergera i jego zespołu z Instytutu Historii Nauki im. Maxa Plancka w Berlinie. Oprócz idei epistemologii historycznej, dyskusja dotyczy miejsca tej dyscypliny wśród nauk historycznych i jej wpływu zarówno na politykę naukową, jak i zagadnienie eksperymentu jako podstawowej jednostki nauki.Biogram autora
Jan Surman - Postdoctoral Research Associate Leibniz Graduate School “History, Knowledge, Media in East Central Europe”, Herder Institute for Historical Research on East Central Europe (Marburg, Germany)
Bibliografia
Ash, Mitchell G. 2001: Wissenschaft und Politik als Ressourcen füreinander. [W:] Wissenschaftsgeschichte heute: Festschrift für Peter Lundgreen. Jürgen Büschenfeld, Heike Franz, Frank-Michael Kuhlemann (Hrsg.). Bielefeld, Gütersloh: Verlag für Regionalgeschichte, ss. 117–134.
Bachelard, Gaston 1934: Le nouvel esprit scientifique (wyd. 10, Paris: PUF 1968).
Bachelard, Gaston 1949: Le rationalism appliqué. Paris: PUF.
Braunstein, Jean-François 2012: Historical epistemology, old and new. [In:] Epistemology and History from Bachelard and Canguilhem to Today’s History of Science. MPIGW Preprint 434, Berlin, pp. 33–40. Available online: http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/Preprints/P434.PDF.
Foucault, Michel 2002: Archeologia wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo De Agostini Polska (wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977).
Gingras, Yves 2010: Naming without Necessity: On the genealogy and uses of the label “historical epistemology”. Revue de Synthèse 131(3), pp. 439–454. Available online: CIRST Note 201001; http://www.cirst.uqam.ca/Portals/0/docs/note_rech/201001.pdf.
Hacking, Ian 2002: Historical Ontology. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Hessen, Boris 1931: The Social and Economic Roots of Newton’s Principia. [In:] Nicolai I. Bukharin (ed.). Science at the Crossroads. London: Frank Cass, pp. 151–212. (Reprint New York 1971). Russian original available at: http://www.ihst.ru/projects/sohist/book/hessen.pdf.
Jacob, François 1987: Science de jour, science de nuit: communication à l’Académie des sciences morales et politiques. Le 26 janvier 1987. Académie française; http://www.academiefrancaise.fr/sciencedejoursciencedenuitcommunicationlacademiedessciencesmoralesetpolitiques.
Jacob, François 1997a/1997b/1998: La souris, la muche et l’homme. Paris: Odile Jacob. ISBN 27-3810-410-X, 978-27-3810-410-6; przekład polski – 1997b: Mysz, mucha i człowiek. Tłum. Wanda Jadacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. („Biblioteka Myśli Współczesnej – Plus Minus Nieskończoność”); przekład niemiecki – 1998: Die Maus, die Fliege und der Mensch. Über die moderne Genforschung. Aus dem Französischen von Gustav Roßler. Mit einem Nachwort von Hans-Jörg Rheinberger. Berlin: Berlin Verlag. ISBN-10: 38-2700-275-3; ISBN-13: 978-38-2700-275-4 (wyd. 2, 2000: München: Deutscher Taschenbuch Verlag. ISBN-10: 34-2333-053-8; ISBN-13: 978-34-2333-053-4).
Kmita, Jerzy 1980: Z problemów epistemologii historycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN 83-0100-478-9, 978-83-0100-478-1.
Kuhn, Thomas S. 1967/1968: Die Struktur wissenschaftlicher Revolutionen. Frankfurt am Main: Suhrkamp; wyd. pol.: T. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: PWN 1968.
Kuhn, Thomas S. 1990: The Road since Structure. [In:] PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association 1990, ed. by A. Fine, M. Forbes, L. Wessels. Volume Two: Symposia and Invited Papers, pp. 3–13. Reprinted in Kuhn 2002, pp. 90–104.
Kuhn Thomas S. 2002/2003: The Road Since Structure: Philosophical Essays, 1970–1993, with an Autobiographical Interview. Chicago: University of Chicago Press. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=sXufWLnPp94C; przekład polski: Droga po Strukturze. Eseje filozoficzne z lat 1970–1993 i wywiad--rzeka z autorem słynnej „Struktury rewolucji naukowych”. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2003.
Latour, Bruno 2007: Can we get our Materialism back please? Isis 98(1), pp. 138–142.
Lecourt, Dominique 1969: L’Épistémologie historique de Gaston Bachelard. Avantpropos de Georges Canguilhem. Paris: Vrin.
Merton, Robert K.; Barber, Elinor 2004: The Travels and Adventures of Serendipity. A Study in Sociological Semantics and the Sociology of Science. Princeton: Princeton University Press. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=ORJVDALLF0kC.
Méthot, Pierre-Olivier 2013: On the genealogy of concepts and experimental practices: Rethinking Georges Canguilhem’s historical epistemology. Studies in History and Philosophy of Science 44, pp. 112–123. Available online: https://www.researchgate.net/profile/Pierre_Olivier_Methot/publication/256857515_On_the_genealogy_of_concepts_and_experimental_practices_Rethinking_Georges_Canguilhem%27s_historical_epistemology/links/5603ee6c08ae4accfbb8d697.pdf.
Meyerson, Emil 2011: Le cheminement de la pensée. Paris: Librairie Philosophique J. Vrin. Publikacja dostępna online: https://books.google.pl/books?id=4mhhL87N3IC (I wyd. 1931: Paris: Librairie Félix Alcan).
Polanyi, Michael 1966: The Tacit Dimension. London: Routledge.
Rheinberger, Hans-Jörg 2005a: Iterationen. Berlin: Merve Verlag. ISBN 978-38-8396-205-4.
Rheinberger, Hans-Jörg 2005b: Augenmerk. [W:] Rheinberger 2005a, ss. 51–73.
Rheinberger, Hans-Jörg 2005c: Reassessing the historical epistemology of Georges Canguilhem. Continental philosophy of science, pp. 187–197.
Rheinberger, Hans-Jörg 2007 (3 wyd. 2013)/2010; 2015: Historische Epistemologie zur Einführung. Hamburg: Junius Verlag (3. wyd., 2013); przekład angielski – 2010: On Historicizing Epistemology: An Essay. Stanford: Stanford University Press. Translated by David Fernbach. przekład polski – 2015: Epistemologia historyczna. Warszawa: Oficyna Naukowa. Przełożył [z języka niemieckiego] Jan Surman. ISBN 978-83-6436-320-7.
Rheinberger, Hans-Jörg 2011: Experimentelle Virtuosität. Referat wygłoszony podczas kongresu „Experimentelle Ästhetik“, Düsseldorf, 4–7.10.2011. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.dgae.de/downloads/Rheinberger.pdf.
Rheinberger Hans-Jörg 2013: Historische Epistemologie zur Einführung. 3. wyd., Hamburg: Verlag Junius. ISBN10: 38-8506-636-X; ISBN13: 978-38-8506-636-1 (I wyd. 2007).
Rheinberger, Hans-Jörg 2014: Rekurrenzen. Texte zu Althusser. Berlin: Merve Verlag.
Schmieder, Falko 2010: Experimentalsysteme in Wissenschaft und Literatur. [W:] M. Gamper (Hrsg) 2010, Experiment und Literatur. Themen, Methoden, Theorien (Göttingen), ss. 17–39. Publikacja dostępna online: http://www.zfl-berlin.org/tl_files/zfl/downloads/a_service_downloads/41_Schmieder_Experimentalsysteme.pdf.
Wartofsky, Marx W. 1973a: Models: Representation and the Scientific Understanding. Dordrecht, Holland, Boston, U.S.A., London, England: D. Reidel Publishing Company. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=au5rCQAAQBAJ.
Wartofsky, Marx W. 1973b/1974: Perception, Representation, and the Forms of Action: Towards an Historical Epistemology. [In:] Wartofsky 1973a, pp. 188–210. Reprinted in: Ajatus 36, 1974, pp. 19–43.
Weigel, Sigrid 2001: Kulturwissenschaft als Arbeit an Übergängen und als Detailforschung: Zu einigen Urszenen aus der Wissenschaftsgeschichte um 1900: Warburg, Freud, Benjamin. [W:] A. Opitz (red.), Erfahrung und Form. Zur kulturwissenschaftlichen Perspektivierung eines transdisziplinären Problemkomplexes. Trier 2001, ss. 125–145.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Jan Surman
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
