Próżnia do wypełnienia. Europa Środkowo-Wschodnia w czasach ‘geografii bez Niemców’
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.18.010.9330Słowa kluczowe:
geografia, Unia Geograficzna, zjazdy słowiańskich geografów, bojkot nauki niemieckiejAbstrakt
Artykuł omawia strategie udziału w międzynarodowym życiu naukowym geografów z Europy Środkowo-Wschodniej, przede wszystkim z Polski. Utrzymujący się prawie do połowy lat trzydziestych bojkot Niemiec i ich byłych sojuszników stanowił dla tej grupy poważne wyzwanie i z czasem coraz większą przeszkodę we własnym rozwoju. Najciekawszą próbą przezwyciężenia marginalizacji okazały się zjazdy geografów słowiańskich organizowane od 1924 roku. Ostatecznie największy prestiżowy sukces na tym polu, warszawski kongres Unii Geograficznej w 1934 roku, stał się zarazem okazją do powrotu niemieckich geografów na forum międzynarodowe.
Biogram autora
Maciej Górny - Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Warsaw Niemiecki Instytut Historyczny, Warsaw
Bibliografia
PRIMARY SOURCES
Archiv für Geographie, Leipzig. Deutsche Geographentage, sign. 35–46.
Archiv für Geographie, Leipzig. Nachlaß Hans Mortensen sign. 886–4/551; sign. 886–4/587; sign. 886–4/628; sign. 886–5/659–662; sign. 886–698–95.
Archiv für Geographie, Leipzig. Nachlaß Ernst Nowack sign. 238/223; sign. 239/288; sign. 239/518.
Archiv für Geographie, Leipzig. Nachlaß Albrecht Penck sign. 871/3.
Arhiv Srpske Akademije Nauka i Umetnosti. Belgrade. Fond Jovan Cvijić sign. 13484–953–48.
SECONDARY SOURCES
Briesewitz, Gernot 2014: Raum und Nation in der polnischen Westforschung 1918-1948. Wisseschaftsdiskurse, Raumdeutungen und geopolitische Visionen im Kontext der deutsch-polnischen Beziehungsgeschichte. Osnabrück: Fibre Verlag.
Górny, Maciej 2017: Kreślarze ojczyzn. Geografowie i granice międzywojennej Europy. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Happel, Jörn; von Werdt, Christophe; Jovanović, Mira (eds.) 2010: Osteuropa kartiert – Mapping Eastern Europe. Münster: LIT Verlag.
Haslinger, Peter 2010: Nation und Territorium im tschechischen politischen Diskurs 1880–1938. München: Oldenbourg.
Haslinger, Peter; Oswalt Vadim (eds.) 2012: Kampf der Karten. Propaganda und Geschichtskarten als politische Instrumente und Identitätstexte. Marburg: Herder Institut.
Jović, Vidojko; Petrović, Ana M. (eds.) 2016: 150th Anniversary of Jovan Cvijić’s Birth. Proceedings of the International Conference Held at the Serbian Academy of Sciences and Arts. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts.
Kohlrausch, Martin; Steffen, Katrin; Wiederkehr, Stefan 2010: Expert Cultures in Central Eastern Europe: The Internationalization of Knowledge and the Transformation of Nation States since World War I – Introduction. [In:] Martin Kohlrausch, Katrin Steffen, Stefan Wiederkehr (eds.), Expert Cultures in Central Eastern Europe: The Internationalization of Knowledge and the Transformation of Nation States since World War I. Osnabrück: Fibre Verlag, pp. 9-29.
Kondracki, Jerzy 1935: Czwarty zjazd geografów i etnografów słowiańskich. Przegląd Geograficzny CV, pp. 139–150.
Lencewicz, Stanisław 1922a: XIII-ty Międzynarodowy Kongres Geologiczny. Przegląd Geograficzny III, pp. 1–8.
Lencewicz, Stanisław 1922b: W sprawie udziału Polski w opracowaniu milionowej mapy ziemi. Przegląd Geograficzny III, pp. 81–91.
Lencewicz, Stanisław 1925: Międzynarodowy Kongres Geograficzny w Kairze. Przegląd Geograficzny V, pp. 127–143.
Lencewicz, Stanisław 1930: Trzeci zjazd słowiańskich geografów i etnografów. Przegląd Geograficzny X, pp. 115–121.
Lencewicz, Stanisław 1934: Międzynarodowy Kongres Geograficzny w Warszawie. Przegląd Geograficzny XIV, pp. 167–183.
Martínek, Jiří 2008: Geografové v českých zemích 1800-1945 (biografický slovník). Praha: Historický ústav AV ČR.
Mommsen, Wolfgang J.; Müller-Luckner, Elisabeth (eds.) 1996: Kultur und Krieg. Die Rolle der Intellektuellen, Künstler und Schriftsteller im Ersten Weltkrieg. München: Oldenbourg.
Mroczko, Marian 2010: Eugeniusz Romer (1871–1954). Biografia polityczna, Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej.
[NN1] 1915: Kleinere Mitteilungen, Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und psychischgerichtliche Medizin 72, p. 189.
[NN2] 1931: The Paris Congress of the International Geographical Union, The Geographical Journal 78/6, pp. 544–550.
[NN3] 1924: Zbornik radova posvećen Jovanu Cvijiću povodom tridesetpetogodišnjice naučnog rada od prijatelja i saradnika. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
[NN4] 1921: Der XX. Deutsche Geographentag in Leipzig. Geographische Zeitschrift 27/7–8, pp. 164–177.
Reinbothe, Roswitha 2010: Languages and Politics of International Scientific Communication in Central Eastern Europe after World War I. [In:] Martin Kohlrausch, Katrin Steffen, Stefan Wiederkehr (eds.), Expert Cultures in Central Eastern Europe: The Internationalization of Knowledge and the Transformation of Nation States since World War I. Osnabrück: Fibre Verlag, pp. 161–179.
Schroeder-Gudehus, Brigitte 2012: Probing the Master Narrative of Scientific Internationalism: Nationals and Neutrals in the 1920s. [In:] Rebecka Lettevall, Geert Somsen, Sven Wildmalm (eds.), Neutrality in Twentieth-Century Europe. Intersections of Science, Culture, and Politics after the First World War. New York: Routledge, pp. 19–43.
Smoleński, Jerzy 1927: Drugi zjazd słowiańskich geografów i etnografów w Polsce. Przegląd Geograficzny VII, pp. 100–105.
Smoleński, Jerzy; Ormicki, Wiktor 1934: Excursion B3L. La Silésie polonaise, Varsovie: Kasa im. Mianowskiego.
Vasović, Miroslav 1994: Jovan Cvijić. Naučnik, javni radnik, državnik. Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.
Vujević, Pavle 1924: Prvy Kongres Slovenskih geografa i etnografa v Pragu. Glasnik Geografskog Društva 19, pp. 88–91.
Seegel, Steven 2012: Mapping Europe’s Borderlands: Russian Cartography in the Age of Empire. Chicago – London: University of Chicago Press.
Wardenga, Ute; Hönsch, Ute (eds.) 1999: Kontinuität und Diskontinuität der deutschen Geographie im Umbruchphasen. Studien zur Geschichte der Geographie, Münster: Universität Münster Institut für Geographie.
Warland, G. 2011: Henri Pirenne and Karl Lamprecht’s Kulturgeschichte. Intellectual transfer or théorie fumeuse? Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis 3–4, pp. 427–455.
Zaborski Bogdan 1925: Zjazd geografów i etnografów słowiańskich. Przegląd Geograficzny V, pp. 119–126.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Maciej Górny
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
