Stanisław Bednarski SJ i prof. Stanisław Kot: uczeń i mistrz
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.18.006.9326Słowa kluczowe:
ks. Stanisław Bednarski SJ, prof. Stanisław Kot, Towarzystwo Jezusowe (SJ), Uniwersytet JagiellońskiAbstrakt
W 1922 r. jezuita ks. Stanisław Bednarski (1896–1942) zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego i rozpoczął studia na kierunku nauki humanistyczne, specjalność historia nowożytna, historia kultury i historia sztuki.
Jednym z jego profesorów był Stanisław Kot. Jezuita uczęszczał także na prowadzone przez niego seminarium z historii kultury. Zapewne wówczas między uczniem i profesorem zawiązały się więzy przyjaźni, które trwały aż do wybuchu II wojny światowej. Profesor znalazł w jezuicie nie tylko bratnią duszę, ale także odkrył w nim zadatki na wybitnego znawcę polskiej kultury i szkolnictwa jezuickiego. Stąd wspierał jego prace naukowe oraz torował mu drogę do gremiów naukowych.
W 1926 r. ks. S. Bednarski otrzymał absolutorium w Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykonywał różne prace w zakonie, publikował prace naukowe na łamach czasopism naukowych oraz jednocześnie prowadził rozległą kwerendę nad szkolnictwem jezuickim w Polsce, której beneficjentem był również prof. S. Kot.
Rezultaty badań naukowych, prowadzonych w archiwach krajowych i zagranicznych, ks. Bednarski przedstawił w pracy doktorskiej Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce. Studium z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego (Wydawnictwo Księży Jezuitów, Kraków 1933), która przyniosła mu nagrodę im. Barczewskiego za najlepsze dzieło historyczne w 1933 r.
Jezuita okazał się lojalnym przyjacielem prof. S. Kota. Odważnie zaangażował się w obronę jego Katedry Historii w Uniwersytecie Jagiellońskim. Wybuch II wojny światowej przerwał naukowe i przyjacielskie kontakty mistrza i ucznia.
Jezuita zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau k. Monachium. Nie zdążył zrealizować swoich planów naukowych. Jego przedwczesna śmierć stanowi bolesną stratę dla kultury narodowej.
Biogram autora
Stanisław Cieślak SJ - Akademia Ignatianum, Kraków
Bibliografia
ŹRÓDŁA RĘKOPIŚMIENNE
Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Korespondencja Sekretarza Generalnego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. PAU KSG nr 461/1934.
Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Korespondencja Sekretarza Generalnego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. PAU KSG nr 892/1934.
Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Korespondencja Sekretarza Generalnego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. PAU KSG nr 1433/1934.
Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Korespondencja Sekretarza Generalnego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. PAU KSG nr 251/1935.
Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie. Korespondencja Sekretarza Generalnego Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. PAU KSG nr 382/1938.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-III: Bednarski Stanisław TJ. Korespondencja.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-XVI: Bednarski Stanisław TJ. Osobiste. Wywód genealogiczny, świadectwa szkolne, paszport, jurysdykcja, promocja itd.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-XVII: Bednarski Stanisław TJ. Działalność w Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1934–1939.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-XVIII: Bednarski Stanisław TJ. Życie naukowe i zjazdy z lat 1928–1937.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-XIX: Bednarski Stanisław TJ. Działalność w różnych instytucjach w latach 1926–1939.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 1147-XX: Bednarski Stanisław TJ. Sprawy Wydawnictwa z lat 1935–1939.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 2434: Kwestionariusz osobisty członków Prowincji Galicyjskiej i Małopolskiej Towarzystwa Jezusowego.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr.). Rkp 3172: Poplatek Jan SJ. Bednarskiego szkic życia i bibliografia jego prac (niepełna).
ŹRÓDŁA PUBLIKOWANE
Bednarski, Stanisław 1933a: O przyszłość badań nad historią kultury w Polsce. Z powodu likwidacji katedry prof. Kota. Głos Narodu nr 282, 19 X 1933, s. 2.
Bednarski, Stanisław 1933b/2003: Upadek i odrodzenie szkół jezuickich w Polsce. Studium z dziejów kultury i szkolnictwa polskiego. Kraków: Wydawnictwo Księży Jezuitów. Reprint –Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003.
Bednarski, Stanisław [1939]: Stanisław Warszewicki. Studium z dziejów Kościoła w Polsce XVI w. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Domagała, Jan 1957: Ci, którzy przeszli przez Dachau (Duchowni w Dachau). Warszawa: PAX.
Kozłowiecki, Adam 2008: Ucisk i strapienie. Kraków: Wydawnictwo WAM. Urbańczyk Stanisław 1969: Uniwersytet za kolczastym drutem (Sachsenhausen–Dachau). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Warszawski, P. Joseph S.J. (ed.) 1966: Unicus universae Societatis Iesu vocationum Liber autobiographicus Poloniae provinciae proprius (1574–1580), cura P. Josephi Warszawski S.J. editus. Romae: Tip. Edit. M. Pisani.
OPRACOWANIA
Barycz, Henryk 1946a: Ks. Stanisław Bednarski (1896–1942). Kwartalnik Historyczny 53 (1939–1946), ss. 421–425.
Barycz, Henryk 1946b: Wspomnienie o ks. Stanisławie Bednarskim. Pamiętnik Literacki 36, ss. 9–20.
Cieślak, Stanisław 2009a: „Biblioteka Historii Kościoła” Wydawnictwa WAM. [W:] Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. VIII, red. Jan Walkusz. Lublin: Wydawnictwo KUL, ss. 301–304.
Cieślak, Stanisław 2009b: Działalność księdza Stanisława Bednarskiego SI jako dyrektora Wydawnictwa Apostolstwa Modlitwy w latach 1937–1940. [W:] Kraków-Lwów: książki – czasopisma – biblioteki, red. Halina Kosętka, Barbara Góra, Ewa Wójcik, t. IX/1. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, ss. 165–176.
Cieślak, Stanisław 2009c: Oblicza cierpienia i miłości. Słudzy Boży jezuici – męczennicy z II wojny światowej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Cieślak, Stanisław 2012: Znawca szkolnictwa i kultury jezuickiej – ks. Stanisław Bednarski SJ (1896–1942). [W:] Społeczeństwo, kultura, wychowanie w poglądach polskich jezuitów w okresie II Rzeczypospolitej, red. S. Cieślak SJ, B. Topij-Stempińska, Wydawnictwo WAM – Akademia Ignatianum w Krakowie, Kraków 2012, ss. 241–268.
Cieślak, Stanisław 2013: Działalność społeczno-kulturalna jezuitów galicyjskich w stowarzyszeniach katolickich 1856–1914. Kraków: Wydawnictwo WAM – Akademia Ignatianum.
Cieślak, Stanisław 2017: Ks. Stanisław Bednarski SJ (1896–1942) i środowisko krakowskich historyków. [W:] Krakowska szkoła historyczna a Polskie Towarzystwo Historyczne. Studia historiograficzne, red. Piotr Biliński, Paweł Plichta. Warszawa-Kraków: Polskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, ss. 255–268.
Dybiec, Julian 2000a: Uniwersytet Jagielloński 1918–1939. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.
Dybiec, Julian 2000b. Stanisław Kot (1885–1975). [W:] Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Historycznego, red. Julian Dybiec. Kraków: Księgarnia Akademicka, ss. 259–270.
Grzebień, Ludwik SJ (red.) 1983: Słownik polskich teologów katolickich 1918–1981, t. 7. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Grzebień, Ludwik 2004: Stefan Weidel SJ. Nauczyciel i wychowawca. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”.
Grzebień, Ludwik SJ (przy współpracy zespołu jezuitów) 1996: Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, opr. L. Grzebień SJ przy współpracy zespołu jezuitów. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego – Instytut Kultury Religijnej – Wydawnictwo WAM.
Grzebień, Ludwik; Kochanowicz, Jerzy; Niemiec, Jan 2000: Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie, 1886–1939. Opr. Ludwik Grzebień, Jerzy Kochanowicz, Jan Niemiec. Kraków: Wydawnictwo WAM – Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”.
Kłoczowski, Jerzy; Müllerowa, Lidia; Skarbek, Jan 1986: Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Łempicki Stanisław 1934: Recenzja: „Ks. Bednarski Stanisław T.J. Upadek i odrodzenie
szkół jezuickich w Polsce”. Pamiętnik Literacki, R. 1934, nr 1/4,
ss. 214–235.
Maciuk, Marcin 2016: Łącząc miłość nauki z miłością ojczyzny. Ofiarodawstwo na rzecz Polskiej Akademii Umiejętności. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, Archiwum Nauki PAN i PAU.
Mitkowski, Józef 1959–1960: Glemma Tadeusz. PSB 8, ss. 44–45.
Nasze Wiadomości 1928–1929a: Kronika: Osobiste. Nasze Wiadomości 9 (1928–1929), nr 51, s. 29.
Nasze Wiadomości 1928–1929b: Odczyty w Towarzystwie Piotra Skargi w Krakowie. Nasze Wiadomości 9 (1928–1929), nr 55, ss. 302–303.
Nasze Wiadomości 1928–1929c: Kronika: Z kolegium krakowskiego. Nasze Wiadomości 9 (1928–1929), nr 56, ss. 376–378.
Nasze Wiadomości 1930–1934a: Kronika: Kraków. Nasze Wiadomości 10 (1930–1934), nr 61, ss. 264–266.
Nasze Wiadomości 1930–1934b: Kronika: Kraków-Kolegium. Nasze Wiadomości 10 (1930–1934), nr 63, ss. 460–464.
Nasze Wiadomości 1930–1934c: Różne Wiadomości: Nagroda O. St. Bednarskiego. Nasze Wiadomości 10 (1930–1934), nr 64. ss. 547–550.
Olszewicz, Bolesław 1947: Lista strat kultury polskiej (1.IX.1939–1.III.1946). Warszawa.
Ordęga, Adam [Hulewicz, Jan] 1945: Ks. Stanisław Bednarski TJ. [W:] Straty kultury polskiej, t. 1, Glasgow, ss. 17–33.
Paszenda, Jerzy 1993: Działalność naukowa ks. Stanisława Bednarskiego SJ. Nasza Przeszłość 80 (1993), ss. 345–368.
Paszenda, Jerzy SJ (red.) 1994: Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce. Wybór artykułów, wstęp, wybór i oprac., mapki, wykaz szkół, bibliografia, indeks Jerzy Paszenda SJ. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Paszenda, Jerzy 2002: O. Stanisław Bednarski SJ (1896–1942). Wspomnienie w 60. rocznicę śmierci. Przegląd Powszechny 7–8 (2002), ss. 141–149.
Pawłowski, Krzysztof 1992–1993: Rzepiński Stanisław. PSB 34, ss. 36–37.
Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności 1933/1934a: Wnioski i sprawozdania w sprawie nagrody za dzieło historyczne z fund. ś.p. Probusa Barczewskiego. Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności 1933/1934 (wyd. 1935), ss. 143–148.
Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności 1933/1934b: Nagrody. Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności 1933/1934 (wyd. 1935), s. 149.
Rutkowski, Tadeusz Paweł 2000: Stanisław Kot 1885–1975. Biografia polityczna. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Rzepiński, Stanisław 1908: Ks. Stanisław Załęski T.J. Wspomnienie pośmiertne. Sodalis Marianus 8 (1908), ss. 227–232.
Starnawski, Jerzy 2007: Pisarze jezuiccy w Polsce (wiek XVI–XIX). Studia i materiały. Kraków: Wydawnictwo WAM – Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum”.
Stasiewicz-Jasiukowa, Irena (red.) 2009: Wkład osiągnięć polskiej nauki i techniki do dziedzictwa światowego. Kraków-Warszawa: Komitet Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk – Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” – Wydawnictwo WAM.
Warszawski, Józef 1964: Mickiewicz uczniem Sarbiewskiego. Romae: Typis Pontificiae Universitatis Gregorianae.
Wilkosz, Z.; Grzebień L. SJ (red.) 1972: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1872–1972. Historia, opracowania, bibliografia. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Żywczyński, Mieczysław 1959–1960: Godlewski Michał. PSB 8, ss. 181–182.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Stanisław Cieślak SJ
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
