Heveliana 2011–2016
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.17.017.7718Słowa kluczowe:
astronom Jan Heweliusz, biografistyka, korespondencja, krytyczne omówienieAbstrakt
W latach 2011–2016 ukazało się sporo publikacji poświęconych Janowi Heweliuszowi. Z okazji czterechsetnej rocznicy jego urodzin, obchodzonych w 2011 r., zostały opublikowane cztery książki zbierające pokłosie konferencji i prelekcji, z dużym udziałem autorów zagranicznych, przedstawiających różne aspekty działalności i osiągnięć gdańskiego astronoma. W 2014 r. zainicjowano edycję korespondencji Heweliusza tomem Prologomenów.
Artykuł omawia krytycznie wspomniane publikacje, wskazując ich zalety i braki.
Wstępne studium tomu Prologomena Chantal Grell ukazało się także w tłumaczeniu na język polski jako osobna książka. Autorka dokładniej niż jej poprzednicy przedstawiła lata studiów Heweliusza i sieć jego korespondentów, zbytni nacisk kładąc jednak na polemiki z uczonymi francuskimi i angielskimi. Jej końcowa konkluzja, kwalifikująca Heweliusza jako amatora odizolowanego od głównych prądów w nauce XVII w., jest sprzeczna z wymową jego korespondencji, która będzie publikowana przez następne lata.
Bibliografia
Balcewicz, Jarosław 2013: Johannes Hevelius as Entrepreneur and Inventor. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 17–34.
Beeley, Philip; Mclean-Fiander, Kim 2013: Scholarly Collaboration and the Promotion of Knowledge in the Seventeenth Century and Today: Hevelius, Wallis and Earl Modern Letters on Line. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 163–179.
Błażejewski, Jerzy 2013a: Hevelius’ Brewerie within the Context of the Brewing Industry in Gdańsk. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 35–39 (polska wersja językowa zob.: Błażajewski 2013b).
Błażejewski, Jerzy 2013b: Jan Heweliusz – browarnik gdański. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 27–31 (angielska wersja językowa zob.: Błażajewski 2013a).
Brodnicki, Mariusz 2013a: The Natural Science Curriculum of the Gdańsk Academic Gymnasium during Johannes Hevelius Time. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 125–136 (polska wersja językowa zob.: Brodnicki 2013b).
Brodnicki, Mariusz 2013b: Program edukacji przyrodniczej w okresie pobytu Jana Heweliusza w Athenae Gedanenses. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 43–52 (angielska wersja językowa zob.: Brodnicki 2013a).
Cultures of Knowledge Project 2017: Website of Early Modern Letters Online (EMLO). Dostęp online: http://emlo.bodleian.ox.ac.uk.
Czerniakowska, Małgorzata 2005: Związki Jana Heweliusza z Royal Society w Londynie. Rocznik Gdański LXV, ss. 121–136.
Dargacz, Janusz 2013a: New Findings Regarding the Site of the Houses Belonging to Johannes Hevelius. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 73–79 (polska wersja językowa zob.: Dargacz 2013b).
Dargacz, Janusz 2013b: Nowe ustalenia w sprawie lokalizacji domów Jana Heweliusza. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 173–188 (angielska wersja językowa zob.: Dargacz 2013a).
Débarbat, Susanne 2013: The Astronomical Observations of Jean-Félix Picard and Johannes Hevelius according to Documents Held at the Observatoire de Paris. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 181–185.
Dzienis, Helena 2011: Chluba Gdańska. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 35–81.
Favaro, Antonio 1896: Intorno alla vita ed ai lavori di Tito Livio Burattini. Venezia
Von Franckenberg, Abraham 1644: Oculus sidereus. Oder Neu-eröffnetes Stern-licht und Fern-gesicht. Zu gründlicher Erkündung der unbeglaubeten Relationen, von Bewegung der Erd Kugel, und der eigentlichen Gehalt, dieser sichtbaren Weldt: wie auch zu höherem Erkändnüss Gottes, und seiner Wunder. Aus Allerhand Neu- und Alt-bewäreten Schrifften und Zeugnissen herfürgesucht, und an Tag gebracht. Danzig: G. Rethen.
Friedrich, Jacek 2013a: The Architectural Landscape of Gdańsk in the Time of Johannes Hevelius. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 81–103 (polska wersja językowa zob.: Friedrich 2013b).
Friedrich, Jacek 2013b: Pejzaż architektoniczny Gdańska czasów Heweliusza. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 53–62 (angielska wersja językowa zob.: Friedrich 2013a).
Gnaciński, Piotr 2013a: Hevelius’ Observations and Modern Astronomy. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 41–46 (polska wersja językowa zob.: Gnaciński 2013b).
Gnaciński, Piotr 2013b: Obserwacje Heweliusza a współczesna astronomia. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 165–171 (angielska wersja językowa zob.: Gnaciński 2013a).
Grell, Chantal (ed.) 2014: Correspondance de Johannes Hevelius. Tome I. Prolégomènes critiques, sous la direction de Chantal Grell. Turnhout: Brepols Publishers, ss. 653. Seria „De Diversis Artibus” 94 (57 nowej serii).
Grell, Chantal 2014: Hevelius en son temps. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 7–144.
Grell, Chantal 2016: Jan Heweliusz i jego czasy. Przekład Igor Kraszewski. Warszawa–Gdańsk: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN, ss. 224. „Bibliotheca Heveliana” I. Pod redakcją naukową Jarosława Włodarczyka (angielska wersja językowa zob.: Grell 2014).
Grell, Chantal; Kraszewski, Igor 2013: Between Politics and Science: Pierre Des Noyers – Correspondent of Johannes Hevelius at the Polish Court. [W:] Kremer, Włodarczyk (eds.) 2013, ss. 213–229.
Grell, Chantal; Siebert, Herald; Keyes, Susan 2014: „Histoire du texte et description du corpus”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 145–246.
Grell, Chantal 2014b: „Hevelius dans l’histoire des sciences”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 565–593.
Herbst, Klaus-Dieter 2014: „Die deutsche Hevelius-Forschung”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 621–641.
Herbst, Klaus-Dieter; Keyes, Susan 2014: „Inventaire de la Correspondance”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 247–561.
Herbst, Klaus-Dieter 2013: Hevelius’s Correspodence with Scholars in Leipzig. [W:] Kremer, Włodarczyk (eds.) 2013, ss. 201–211.
Hevelius, Johannes 1647: Selenographia sive Lunae description; atqueaccurata, tam Macularum eius delineatio Addita est, lentes expoliendi nova ratio. Gedani: Autoris sumptibus, typis Hünefeldianis. Dostęp online: http://www.e-rara.ch/zut/content/structure/160230.
Hevelius, Johannes 1654: Epistola de motu lunae libratorio, in certas tabulas redacto. Ad perquam reverendum, Praeclarissimum atq[ue] Doctissimum virum, P. Johannem Bapt. Ricciolum Soc. Jes. Philosophiae, Theologiae ac astronomiae professorem Bononiensem celeberrimum. Gedani: Sumtibus autoris, typis Andreae Julii Molleri. Dostęp online: https://books.google.pl/books?id=e0ZZAAAAcAAJ.
Hevelius, Johannes 1662: Mercurius in Sole visus. Gedani: Autoris typis et sumptibus imprimebat Simon Reiniger. Dostęp online: https://books.google.pl/books?id=r19DAAAAcAAJ.
Hevelius, Johannes 1668: Cometographia totam naturam cometarum. Gedani: Auctoris typis, & sumptibus, imprimebat Simon Reiniger. Dostęp online: https://books.google.pl/books?id=8UpZAAAAcAAJ.
Hevelius, Johannes 1673: Machinae coelestis pars prior. Gedani: Auctoris typis et sumptibus imprimebat Simon Reiniger. Dostęp online: http://www.e-rara.ch/zut/content/structure/161956.
Hevelius, Johannes 1679: Machinae coelestis pars posterior. Gedani: Auctoris typis et sumptibus imprimebat Simon Reiniger. Dostęp online: https://books.google.pl/books?id=TVtGAQAAIAAJ.
Hevelius, Johannes 1685: Annus climactericus, sive rerum uranicarum observationum annus quadragesimus nonus … Gedani: Sumptibus auctoris, typis Dav.-Frid. Rhetii. Dostęp online: https://books.google.pl/books?id=xF9DAAAAcAAJ.
Hevelius, Johannes 1690: Prodromus astronomiae cum Catalogo fixarum et Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia, Gedani: Typis Johanni Zachariae Stolli. Dostęp online: http://www.e-rara.ch/zut/content/structure/133457.
Hevelius, Johannes 1967: Selenographia (reprint). New York: Johnson Reprint.
Hevelius, Johannes 1969: Machinae coelestis (reprint). Leipzig: Zentralantiquariat.
Hevelius, Johannes 1987: Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia, (edycja faksymilowa). Na końcu zamieszczono dwuczęściowe posłowie: Rybka Przemysław i Targosz Karolina, Jan Heweliusz i jego Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia, ss. I–XVIII.
Hevelius, Johannes 2011a: O ruchu libracyjnym Księżyca. Przekład Jarosław Włodarczyk i Remigiusz Presia. Komentarzem opatrzył Jarosław Włodarczyk. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 250–312.
Hevelius, Johannes 2011b: Atlas faz Księżyca z Selenographii. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 313–354.
Hevelius, Johannes 2014. Zob. Grell (ed.) 2014.
Jackowska, Krystyna 2013: Portrety Jana Heweliusza. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 63–98.
Januszajtis, Andrzej 2013: The Family Environment of Johannes Hevelius. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 105–112.
Jasiński, Maciej 2013: The Inhabitants of the Moon in Hevelius’s Selenographia. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 61–67.
Jasiński, Maciej; Otto, Maria 2014: „The Polish Scholarship on Hevelius”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 595–619.
Jensen, Derek 2013: Judging Hevelius: Was He a Second Tycho Brahe? [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 159–183.
Kaminskis, Jānis; Klētnieks, Jānis 2013: The Activities of Georgius Krüger, Secretary of Astronomer Johannes Hevelius, in Courland. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 231–235.
Kamola, Elwira 2013: Ozdoba wieku i chluba ojczyzny – Jan Heweliusz, życie i edukacja. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 33–41.
Kepler, Johannes 1627: Tabulae Rudolphinae, quibus astronomicae scientiae, temporum longinquitate collapsae restauratio continetur; a Phoenice illo astronomorum Tychone, ex illustri [...] : tandem traducta in Germaniam, in que aulam et nomen Rudolphi Imp. anno MDIIC. Tabulas ipsas, iam et nuncupatas, et affectas, sed morte authoris sui anno [...]. [Ulm]: [Jonas Saur]. Dostęp online: http://www.e-rara.ch/zut/content/structure/2449790.
Keyes, Susan 2013: The Correspondence of Hevelius at the Paris Observatory. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 185–200.
Kitowski, Piotr 2013: Abrys niebieskiego dziwnego światła. Zorza polarna nad Gdańskiem w nocy 17/18 marca 1716 roku w opisie Johanna Arnda. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 147–155.
Kremer, Richard L. 2013: Hevelius as an Astronomical Table Maker. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 137–157.
Kremer, Richard L.; Włodarczyk, Jarosław (red.) 2013: Johannes Hevelius and His World. Astronomer, Cartographer, Philosopher and Correspondent. Studia Copernicana XLIV. Warsaw: Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences, ss. 235.
Limon, Jerzy 2013: 1611: A Remarkable Year for Gdańsk and its Theatre. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 211–228.
Lisiak, Bogdan 2013: Philosophical and Scientific Issues in the Correspondence Between Johannes Hevelius and the Jesuite Adam Kochański. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 187–193.
Mendel, Maria 2013a: Uczeni i miejsca. O kulturze heweliuszowskiej. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 241–252.
Mendel, Maria 2013b: Aneks – Rok Jana Heweliusza dobiegł końca. Uniwersytet Gdański podsumowuje swój udział w jubileuszu wielkiego uczonego. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 259–262.
Mendel, Maria; Włodarski, Józef (red.) 2013: Jan Heweliusz i kultura heweliuszowska. Utilitas et delectatio. Gdańsk, ss. 262, ilustracje, format A 4.
Mikołajczyk, Monika 2013a: The Year of Johannes Hevelius. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 229–241.
Mikołajczyk, Monika 2013b: Bibliografia i wykaz dzieł i artykułów naukowych Heweliusza. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 245–251.
Milani, Nausicaa Elena 2013: The Prodromus Cometicus in the Académie des Sciences and the Royal Society: The Hevelius-Auzout Controversy. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 195–208.
Mokrzecki, Lech 2011: Gdańsk Heweliusza jako ośrodek nauki, oświaty i kultury. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 11–33.
Müller, Kathrin 2013: Drawing Lines: Art and Science in Johannes Hevelius Selenographia. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 1–17.
Newton, Issac 1676: Harum . . . librationum causas Hypothesi elegantissima explicavit nobis vir cl. Isaac Newton, cujus humanitati hoc et aliis nominibus plurimum debere me lubens profiteor. Mercator’s Institutiones Astronomicæ, p. 286.
Ogonowska, Ewa 2011: Wydawca i drukarz. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 83–95.
Omodeo, Pietro Daniel 2013: Abraham von Franckenberg and Johannes Hevelius: The Brunian and Galileian Spirits of Seventeenth-Century Astronomy in Gdańsk. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 39–60.
Otto, Maria 2011: Prace Jana Heweliusza [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 243–247.
Otto, Maria 2013a: The Job of Seventeenth Century Gdańsk: The Response of Johannes Hevelius to the Fire at his Observatory. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 113–122 (polska wersja językowa zob.: Otto 2013b).
Otto, Maria 2013b: Siedemnastowieczny gdański Hiob. Jan Heweliusz o pożarze swojego obserwatorium. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 99–116 (angielska wersja językowa zob.: Otto 2013a).
Otto, Maria 2014: „Heveliana held in Poland”. [W:] Grell (red.) 2014, ss. 643–649.
Paluchowski, Piotr 2013: Sto lat później. Informacje o astronomii i fizyce w gdańskim czasopiśmie Danziger Erfahrungen w latach 1739–1793. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 157–163.
Pelczar, Maria; Włodarczyk, Jarosław (red.) 2011: Jan Heweliusz. Seria Biblioteka Polskiej Nauki i Techniki. Radom: Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu.
Picinelli, Filippo 1678: Mondo simbolico formato d’imprese scelte, spiegate ed illustrate... studiosi diporti dell’abbate. Venetia: Presso Nicolò Pezana. Dostęp online: http://books.google.pl/books?id=rMwBIkeyOrAC.
Pszczółkowska, Z. Lidia 2011: Korespondenci Jana Heweliusza. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss.167–191.
Rek, Radosław 2013: Hevelius’s Sunspot Observations. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 81–102.
Saridakis, Voula 2013: The Hevelius – Hooke Controversy in Context: Transforming Astronomical Practice in the Late Seventeenth Century. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 103–135.
Sibińska, Maria 2013: Kosmiczne polowanie, czyli opowieści arktycznego nieba. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 209–219.
Siemiginowska, Anna 1983: Prywatna oficyna typograficzna Jana Heweliusza (1662–1679), Bibliotekarz Gdański numer specjalny, ss. 34–52 (angielska wersja językowa zob. Siemiginowska 2013).
Siemiginowska, Anna 2013: The Private Printing House of Hevelius During the Period 1662–1669. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 47–54 (polska wersja językowa zob. Siemiginowska 1983).
Stepan, Kornelia 2010: Żona astronoma. Wrocław: Bukowy las, ss. 450.
Szlagowska, Danuta 2013: Music in Gdańsk in the Time of Johannes Hevelius. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 135–154.
Szychliński, Grzegorz 2011: Jan Heweliusz i zegar wahadłowy. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 193–201 (angielska wersja językowa zob.: Szychliński 2013).
Szychliński, Grzegorz 2013: Johannes Hevelius’ Invention of the Pendulum Clock. [W:] Turek (ed.) 2013, ss. 55–59 (polska wersja językowa zob.: Szychliński 2011).
Tancon, Ilario 2005: Lo scienziato Tito Livio Burattini (1617–1681) al servizio dei re di Polonia, Trento: Università degli Studi di Trento, Dipartimento di Scienze Filolofiche e Storiche, ss. 194.
Taranek, Andrzej 2013: Pamięci dzieła Jana Heweliusza Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia. Ekslibris Papieża Jana Pawła II, Gdańsk 1987. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 253–256.
Targosz, Karolina 1986: Jan Heweliusz uczony-artysta. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, ss. 110.
Targosz, Karolina 1995: La cour royale de Pologne au XVIIe siècle – centre préacadémique. [W]: Lieux du pouvoir au Moyen Age et à l’époque moderne. Textes réunis et présentés par Michał Tymowski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, ss. 215–237.
Targosz, Karolina 1997: Sawantki w Polsce w XVII w. Warszawa: Komitet Historii Nauki i Techniki PAN, ss. 534.
Targosz, Karolina 2003: Polski wątek w życiu i sprawie Galileusza. „Galileo Galilei e il mondo Polacco” Bronisława Bilińskiego (1969) z uzupełnieniami. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce XXXII, ss. 45–90 (włoska wersja językowa zob.: Targosz 2009).
Targosz, Karolina 2009: Motivi polacchi nella vita e nell’affaire di Galileo. Epistemologia XXXII, 2009, ss. 23–70 (polska wersja językowa zob.: Targosz 2003).
Targosz, Karolina 2011: Symbioza nauki i sztuki w dziele Heweliusza. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 97–165.
Targosz, Karolina 2012a: Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie, ss. 724.
Targosz, Karolina 2012b: O francuskich gościach w obserwatorium Heweliusza. Prace Komisji Historii Nauki PAU XI, ss. 303–323. Dostęp online: http://pau.krakow.pl/PKHN-PAU/pkhn-pau-XI-2012-13.pdf.
Targosz, Karolina 2012c: Ismaël Boulliau à Gdańsk et à Varsovie en 1661. Annales de l’ICES, Liber amicorum, Mélanges en honneur de François Boulêtreau. ss. 261–268.
Turek, Marian (ed.) 2013: Johannes Hevelius and His Gdańsk. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, ss. 251, format A4.
Verbunt, Frank 2013: A Modern Analysis of the Star Catalogue of Hevelius. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 69–80.
Vermij, Rienk 2013: Hevelius’s Place in the History of Natural Philosophy. [W:] Kremer, Włodarczyk (red.) 2013, ss. 19–37.
Witczak, Agnieszka 2013: Johannes Petrus Titius. Wiersze okolicznościowe dedykowane Heweliuszowi. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 129–145.
Włodarczyk, Jarosław 2011: Księżyc Jana Heweliusza. [W:] Pelczar, Włodarczyk (red.) 2011, ss. 203–241.
Włodarski, Józef 2013a: Johannes Hevelius the City Councillor and Politician. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 61–70 (polska wersja językowa zob.: Włodarski 2013b).
Włodarski, Józef 2013b: Jan Heweliusz – rajca miejski i polityk. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 15–25 (angielska wersja językowa zob.: Włodarski 2013a).
Woziński, Andrzej 2013: Astrologia w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Gdańsku w kontekście tutejszych realizacji artystycznych. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 189–207.
Zalewska, Anna 2013: Rocznice, pomniki, wystawy, pamiątki jako przejawy „niedomkniętej rzeczywistości”. Jan Heweliusz (1611–2011) i jego miejsce (w) pamięci zbiorowej. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 223–235.
Zbierski, Andrzej 2013a: Preface. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 11–13 (polska wersja językowa zob.: Zbierski 2013b).
Zbierski, Andrzej 2013b: Wiek Heweliusza – uczonego, gdańszczanina, Europejczyka. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 237–240 (angielska wersja językowa zob.: Zbierski 2013a).
Żmudzińska-Brodnicka, Monika 2013a: Poetry in Honour of Johannes Hevelius in Machinae coelestis pars posterior. [W:] Turek (red.) 2013, ss. 155–159 (polska wersja językowa zob.: Żmudzińska-Brodnicka 2013b).
Żmudzińska-Brodnicka, Monika 2013b: „Atlas uczonego świata” o poezji pisanej ku czci Jana Heweliusza. [W:] Mendel, Włodarski (red.) 2013, ss. 121–128 (angielska wersja językowa zob.: Żmudzińska-Brodnicka 2013a).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Karolina Targosz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
