Fizyka na Uniwersytecie Lwowskim od XVII wieku do II wojny światowej: dodatki do bibliografii
DOI:
https://doi.org/10.4467/23921749SHS.16.004.6147Słowa kluczowe:
fizyka XVII wieku, fizyka XVIII wieku, fizyka XIX wieku, fizyka XX wieku, Uniwersytet Lwowski, Wojciech Urbański, bibliografiaAbstrakt
W serii artykułów, jakie ukazały się już kilka lat temu, próbowano sporządzić kompletną bibliografię prac dotyczących fizyki na Uniwersytecie Lwowskim, od jego założenia w 1661 roku do podziału Katedry Fizyki w 1872 roku (Rovenchak 2014). Ponadto szczególną uwagę zwrócono na rozwój fizyki teoretycznej, poczynając od pierwszego profesora, Oskara Fabiana (Rovenchak 2009), poprzez dorobek słynnego fizyka Mariana Smoluchowskiego (Rovenchak 2012) i kończąc badania na okresie międzywojennym (Rovenchak 2013). Opisano również historię astronomii na tej uczelni (Novosedly 2011; Apunevych et al. 2011), jednak bez podania spisu literatury.
W niniejszym artykule omówiono więc niektóre uzupełnienia bibliografii. Przede wszystkim opisano kilka brakujących poprzednio dzieł pochodzących z XVII i XVIII wieku. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje rękopis pt. Physica sive scientia naturalis z 1668 roku, ktory pojawił się zaledwie siedem lat po założeniu Uniwersytetu. Więcej miejsca poświęcono również działalności Wojciecha Urbańskiego, którego habilitacja z fizyki matematycznej była najprawdopodobniej pierwszą w monarchii Habsburgów. Dodano także kilka dzieł Oskara Fabiana i Mariana Smoluchowskiego. Wreszcie poczyniono nieznaczne uzupełnienia bibliografii z lat trzydziestych XX wieku, np. dodano popularne artykuły prasowe autorstwa Leopolda Infelda.
Zamysłem autorów było przedstawienie opisów bibliograficznych w sposób jak najbardziej kompletny, w szczególności poprzez unikanie skrótów w nazwach i nazwiskach, tak by czytelnicy mogli zdobyć wszelkie interesujące ich informacje na temat publikowanych prac. Wszystkie tytuły zostały sprawdzone de visu, z wyjątkiem dwóch książek XVIII-wiecznych. Łącznie lista dodatków obejmuje 84 podstawowe pozycje oraz 7 pozycji pomniejszych.
Rozpoczęto również zbieranie danych na temat prac z fizyki doświadczalnej na Uniwersytecie po 1872 roku, gdyż ten zakres nie został jeszcze opracowany, a historia tej dyscypliny i jej rozwój w tym okresie wciąż czeka na szczegółowe badania.
Biogramy autorów
Andrij Rovenchak - Department for Theoretical Physics, Ivan Franko National University of Lviv
Olena Kiktyeva - Department for Theoretical Physics, Ivan Franko National University of Lviv
Bibliografia
Anonymous 1873: Dr. fil. Wojciech Urbański. Kłosy: czasopismo ilustrowane, tygodniowe, poświęcone literaturze, nauce i sztuce 17(438), pp. 4, 11–14. Available online: http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/docmetadata?id=13297 (retrieved: 12/09/2016).
Apunevych, Stepan; Lohvynenko, Oleksandr; Novosyadlyj, Bohdan; Kovalchuk, Marija 2011: First Astronomical Observatory in Lviv. Kinematics and Physics of Celestial Bodies 27(5), pp. 265–272. Available online: http://link.springer.com/article/10.3103%2FS0884591311050023 (retrieved: 12/09/2016).
Backer, Augustin et Alois de; 1836: Bibliothèque des écrivains de la Compagnie de Jésus, ou Notices bibliographiques. Liège: Imprimerie de L. Grandmont-Donders, Libraire. Google Books. Available online: https://books.google.com.ua/books?id=yTwhonVXwxwC (retrieved: 12/09/2016).
Brown, Józef 1862: Biblioteka pisarzów assystencyi polskiéj Towarzystwa Jezusowego: powiększona dwoma dodatkami, z których pierwszy zawiera polskie i rossyjskie tłomaczenia, drugi wydania pisarzy Towarzystwa Jezusowego do innych assystencyi należących w Polsce i Rossyi. Poznań: w komisie i czciońkami Ludwika Merzbacha. Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa. Available online: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=11741 (retrieved: 12/09/2016).
Dąbrowski, Mirosław 2007: Wojciech Urbański – polski badacz zjawisk elektrycznych. Nauka 2, pp. 151–160. Katalog HINT. Available online: http://hint.org.pl/hid=E20C4 (retrieved: 12/09/2016).
Encyklopedia 2014: Encyсlopedia. L’vivs’kyj nacional’nyj universytet imeni Ivana Franka. T. 2. Lviv: Lviv University Press.
Estreicher, Karol 1894: Bibliografia polska. 140,000 druków. Część III. Tom II (Ogólnego zbioru tom XIII). Kraków: czcionkami Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego. Available online: http://www.estreicher.uj.edu.pl/skany/?dir=dane_indeks|13 (retrieved: 29/12/2016).
Farrell, Allan P., S.J. (transl.) 1970: The Jesuit Ratio Studiorum of 1599. Washington. Boston College Library. Available online: http://www.bc.edu/sites/libraries/ratio/ratio1599.pdf (retrieved: 12/09/2016).
Finkel, Ludwik; Starzyński, Stanisław 1894:Historya Uniwersytetu lwowskiego. Cz. I, II. Lwów. Internet Archive. Available online: https://archive.org/details/historyauniwers00stargoog (retrieved: 12/09/2016).
Heilbron, John L. 1982: Elements of early modern physics. Berkeley: University of California Press.
Kętrzyński, Wojciech 1898: Katalog rękopisów Biblioteki Zakładu Nar. im. Ossolińskich = Catalogus codicum manuscriptorum Bibliothecae Ossolinianae Leopoliensis. Tom III. Lwów: Nakładem Zakł. Nar. im. Ossolińskich. Available online: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=9264 (retrieved: 12/09/2016).
Krček, Franciszek 1914: Stulecie Gazety Lwowskiej 1811–1911. Tom trzeci, część III: Bibliografia dodatku miesięcznego do Gazety Lwowskiej (1872–1873) i Przewodnika Naukowego i Literackiego (1873–1910). Lwów: Redakcja „Gazety Lwowskiej”. Available online: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=15100 (retrieved: 12/09/2016).
Matwiiszin, Jarosław 1974: Idee Kopernika na Ukrainie. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 19(4), pp. 657–676.
Novosyadlyj, Bohdan (ed.) 2011: Istorija Astronomiènoji observatoriji L’vivs’koho nacional’noho universytetu imeni Ivana Franka. Lviv: Lviv University Press.
Prawdan 1887: Ze Lwowa. Gazeta Polska 141 (Warszawa, 27 Czerwca), pp. 1–2. Available online: http://polona.pl/item/14786208/ (retrieved: 12/09/2016).
Ratio 1606: Ratio atque institutio studiorum Societatis Iesu. Romè: In Collegio Rom. eiusde[m] Societ. Google Books. Available online: https://books.google.com.ua/books?id=XhhNAAAAcAAJ (retrieved: 12/09/2016).
Röskau-Rydel, Isabel 1993: Kultur an der Peripherie des Habsburger Reiches: die Geschichte des Bildungswesens und der kulturellen Einrichtungen in Lemberg von 1772 bis 1848. Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag.
Rovenchak, Andrij 2009: Oskar Fabian, the first head of the Department for Theoretical Physics at the University of Lviv. Acta Physica Polonica A 116(2), pp. 109–113. Available online: http://przyrbwn.icm.edu.pl/APP/PDF/116/a116z201.pdf (retrieved: 12/09/2016).
Rovenchak, Andrij 2012: Lviv period for Smoluchowski: Science, teaching, and beyond. Condensed Matter Physics 15(4), art. 40002, 15 p. Available online: http://dx.doi.org/10.5488/CMP.15.40002(retrieved: 12/09/2016).
Rovenchak, Andrij 2013: Bibliography of the Department for Theoretical Physics, University of Lviv, in 1914–1939. Journal of Physical Studies 17(3), art. 3002, 13 p. Available online: http://physics.lnu.edu.ua/jps/2013/3/pdf/3002-13.pdf (retrieved: 12/09/2016).
Rovenchak, Andrij 2014: Physics at the University of Lviv: The first two centuries in the bibliographic aspect. Journal of Physical Studies 18(2/3), art. 2005, 20 p. Available online: http://physics.lnu.edu.ua/jps/2014/2/pdf/2005-20.pdf (retrieved: 12/09/2016).
Surman, Jan Jakub 2012: Habsburg Universities 1848–1918. Biography of a Space. Dr. Phil. Dissertation, Universität Wien. Universitäts Bibliothek E-Theses. Available online: http://othes.univie.ac.at/18482/ (retrieved: 12/09/2016).
Więsław, Witold 2014: Dodatek III do Bibliografiji Teofila Żebrawskiego. Wrocław: Instytut Matematyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wróblewski, Andrzej Kajetan 2015: Fizyka. [In:] Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Edited by Adam Redzik. Kraków: Wydawnictwo Wysoki Zamek.
Von Wurzbach, Constant 1856–91: Biographisches Lexikon des Kaiserthums Österreich. Vol. 1–60. Wien. Available online: http://www.literature.at/collection.alo?objid=11104 (retrieved: 03/09/2016).
Zapasko, Jakym; Isajevyč, Jaroslav 1981–84: Pam’jatky knyžkovoho mystectva: kataloh starodrukiv,vydanykh na Ukrajini. Kn. 1, 2. Lviv: Vyšča škola.
Żebrawski, Teofil 1873: Bibliografija piśmiennictwa polskiego z działu matematyki i fizyki oraz ich zastósowań. Kraków. Silesian University of Technology Digital Library. Available online: http://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/doccontent?id=23414 (retrieved: 12/09/2016).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Andrij Rovenchak, Olena Kiktyeva
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
