Czy Kopernik był astrologiem?

Abstrakt

Pytanie „Czy Kopernik był astrologiem?” jest na pierwszy rzut oka bardzo jasne, choć w rzeczywistości jest dość dwuznaczne. Należy je raczej traktować jako obszerny temat obejmujący wiele bardziej szczegółowych pytań, takich jak: „Czy posiadał gruntowne wykształcenie w zakresie astrologii?”, „Czy wierzył w astrologię?” lub „Czy dojrzały Kopernik zajmował się astrologią?”.

Niestety wśród historyków jak dotąd nie udało się osiągnąć konsensusu co do żadnej odpowiedzi. W związku z tym temat ten był i nadal jest polem najzacieklejszych debat w kopernikologii, a nawet w całej historii nauki.

Starannie dokonane rozróżnienia i późniejsza analiza powszechnych argumentów za i przeciw umożliwiły w tym artykule rozstrzygnięcie różnych perspektyw. Żaden z argumentów nie okazał się decydujący. Ogólnie rzecz biorąc, chociaż rozumowania „za” zwykle opierają się na niepewnej lub nawet błędnej logice indukcyjnej, ich przeciwne odpowiedniki często cierpią z powodu wnioskowania ex silentio lub nawet błędu ad ignorantiam.

Zamiast tego wprowadzono dwa nowe, subtelne argumenty. Można je uznać za rzeczywiście nowy materiał dowodowy, pozwalający na rozwianie niektórych utrzymujących się wątpliwości. Najpierw zbadano horoskopy urodzeniowe Kopernika, sporządzone w połowie XVI wieku. Naturalnie spodziewano się, że zbyt dokładna godzina narodzin Kopernika, czyli 16:48, będzie wynikiem wstępnej korekty astrologicznej. Jednak najwyraźniej nie zostało to naprawione przez najpopularniejsze wówczas algorytmy. Odkrycia sugerują raczej liczbowe niż astrologiczne skłonności Kopernika.

Co więcej, wnikliwa analiza adnotacji Kopernika w Tablicach Alfonsyńskich ujawniła związek pomiędzy poprawionymi przez niego błędami drukarskimi a starożytnymi obserwacjami, które zamieścił w De Revolutionibus. W związku z tym z dużym prawdopodobieństwem można wykluczyć szerokie astrologiczne wykorzystanie przez niego tablic. Kopernik ponadto prawdopodobnie nigdy też nie korzystał regularnie z Tablic Regiomontana.

Konkluzja integruje wszystkie dostępne argumenty dotyczące związku Kopernika z astrologią.