Krakowski ośrodek badań nad historią kultury na przełomie XIX i XX wieku

Autor

DOI:

https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.24.012.19585

Słowa kluczowe:

historia kultury, Akademia Umiejętności w Krakowie

Abstrakt

Kształtowanie historii kultury jako samodzielnej dyscypliny naukowej w Krakowie odbywało się na przełomie XIX i XX wieku. Naukowcy ośrodka krakowskiego pozostawali w ścisłym związku z dorobkiem myśli europejskiej, lecz ze względu na specyficzną sytuację społeczeństwa polskiego pozbawionego własnej państwowości musieli określić własne cele. W środowiskach historyków i historyków literatury skupiono się na dokumentowaniu dorobku cywilizacyjnego w zakresie najistotniejszych wówczas kwestii, za jakie uznano potwierdzenie ścisłego związku kultury polskiej z kulturą europejską, przypomnienie najważniejszych osiągnięć w zakresie literatury oraz dziejów instytucji oświatowych, a zwłaszcza uniwersytetów. Koncentrowano się więc na dorobku okresu odrodzenia oraz oświecenia. Pojawiły się również oryginalne koncepcje dziejów cywilizacji autorstwa Feliksa Konecznego. W efekcie badań i interdyscyplinarnej współpracy Akademii Umiejętności oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego udało się powołać na tej uczelni pierwszą na ziemiach polskich katedrę historii kultury.

Biogram autora

Maria Stinia - Uniwersytet Jagielloński (Kraków Polska)

-

Bibliografia

Archiwum Nauki PAN i PAU, Polska Akademia Umiejętności, Protokoły posiedzeń Komisji Literackiej 1875–1933, PAU I-193, Posiedzenie Komisji Bibliograficznej, sekcji filologiczno-literackiej, posiedzenie z 29 maja 1875 r.

Archiwum Państwowe Obwodu Lwowskiego, f. 26 Uniwersytet Lwowski, opis 5, sprawa 1566, teczka osobowa Jana Ptaśnika.

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 121. Teczki akt habilitacyjnych 1862–1938, Antoni Karbowiak.

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 121. Teczki akt habilitacyjnych 1862–1938, Feliks Kopera.

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, WF II 121. Teczki akt habilitacyjnych 1862–1938, Pismo MWiO do Dziekanatu WF o zatwierdzeniu habilitacji zakresu cywilizacji polskiej i zachodniej europejskiej z dnia 14 XII 1907 r.

Banach, Andrzej Kazimierz 2000: Jan Ptaśnik. [W:] Julian Dybiec (red.), Złota księga Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, ss. 214–223.

Banach, Andrzej Kazimierz 2001: Działalność uniwersytecka Stanisława Kota. [W:] Alina Fitowa (red.), Stanisław Kot – uczony i polityk. Pokłosie sesji naukowej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, ss. 191–198.

Bandkie, Jerzy Samuel 1815: Historia drukarń krakowskich. Kraków.

Bandkie, Jerzy Samuel 1826: Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Kraków.

Barycz, Henryk 1949: Rozwój historii oświaty, wychowania i kultury w Polsce. Kraków: Drukarnia Przemysłowa w Krakowie („Historia Nauki Polskiej w Monografiach”, t. 21).

Barycz, Henryk 1966–1967: Antoni Karbowiak (1856–1919). [W:] Polski Słownik Biograficzny, t. 12. Wrocław, ss. 20–23.

Barycz, Henryk 1967: Historia kultury, nauki i oświaty w Uniwersytecie Jagiellońskim. [W:] Sylwiusz Mikucki (red.), Studia z dziejów Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, ss. 187–189.

Barycz, Henryk 1978: Stanisław Kot – historyk polskiego Odrodzenia i Reformacji. Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 28.

Barycz, Henryk 1987: Stanisław Kot – życie i dzieło. [W:] Stanisław Kot, Polska Złotego Wieku a Europa. Studia i szkice. Warszawa, ss. 5–88.

Bieńkowski, Wiesław 1986: Jan Ptaśnik (1876–1930). [W:] Polski Słownik Biograficzny, t. 29. Kraków, ss. 303–308.

Biliński, Piotr 2001: Feliks Koneczny (1862–1949). Życie i działalność. Warszawa: „ad astra”.

Błońska, Diana 2012: Feliks Kopera (1871–1952). Menadżer kultury, naukowiec, dydaktyk. Kraków („Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie” Ser. Nowa, t. 5), ss. 316–331.

Bochnak, Adam 1967–1968: Feliks Kopera (1871–1952). [W:] Polski Słownik Biograficzny, t. 13. Kraków, ss. 636–638.

Draus, Jan 2007: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Dutkowa, Renata 2001: Stanisława Kota związki z Polską Akademią Umiejętności. [W:] Alina Fitowa (red.), Stanisław Kot – uczony i polityk. Pokłosie sesji naukowej. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, ss. 157–165.

Dybiec, Julian 1970: Michał Wiszniewski. Życie i twórczość. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dybiec, Julian 1993: Polska Akademia Umiejętności 1872–1952. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.

Frančić, Mirosław 2000: Wacław Tokarz (1873–1937). [W:] Julian Dybiec (red.) Złota księga Wydziału Historycznego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, ss. 314–223.

Gołębiowski, Łukasz 1830a: Domy i dwory, a przy tym opisanie apteczki, kuchni, stołów, uczt, biesiad, trunków i pijatyki; łaźni i kąpieli, łóżek, pościeli, ogrodów, powozów i koni; błaznów, karłów, wszelakich zwyczajów dworskich i różnych obyczajowych szczegółów. Warszawa.

Gołębiowski, Łukasz 1830b: Lud polski jego zwyczaje i zabobony. Warszawa.

Gołębiowski, Łukasz 1830c: Ubiory w Polszcze od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych. Warszawa.

Gołębiowski, Łukasz 1831: Gry i zabawy różnych stanów w Kraju całym lub w niektórych tylko prowincjach. Warszawa.

Grabski, Andrzej Feliks 2003: Dzieje historiografii. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Green, Anna 2007: Cultural History. Basingstoke (UK): Palgrave Macmillan („Theory and History”, t. 9), ss. 12–14.

Hulewicz, Jan 1961: Działalność wydawnicza Akademii Umiejętności w Krakowie w zakresie historii literatury polskiej oraz historii oświaty i szkolnictwa w Polsce w latach 1873–1918. Pamiętnik Literacki 51(1).

Karbowiak, Antoni 1900: Stan badań na polu dziejów wychowania, szkół i nauk w Polsce. [W:] Pamiętnik III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie. Kraków, ss. 1–11.

Karbowiak, Antoni 1901: W sprawie badań dziejów wychowania i szkół w Polsce. Muzeum, ss. 309–316.

Kolbuszewska, Jolanta 2003: Historia kultury jako samodzielna dyscyplina badań historycznych a cywilizacyjne koncepcje Feliksa Konecznego. Acta Uniwersitatis Lodziensis, Folia Historica 76, ss. 57–58.

Kolbuszewska, Jolanta 2007: Jan Ptaśnik (1876–1930). [W:] Jerzy Maternicki, Leonid Zaszkilniak (red.), Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, ss. 467–482.

Kolbuszewska, Jolanta 2016: Historia kultury. [W:] Jerzy Maternicki, Joanna Pisulińska, Leonid Zaszkilniak (red.), Historia w Uniwersytecie Lwowskim. Badanie i nauczanie (do 1939 roku). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, ss. 479–506.

Koredczuk, Bożena 2006: Jan Ptaśnik (1876–1930) – krakowski i lwowski historyk książki. [W:] Halina Kosętka (red.), Kraków – Lwów. Książki – czasopisma – biblioteki. t. 8. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, ss. 18–29.

Kuderowicz, Zbigniew 1973: Biografia kultury. O poglądach Jakuba Burckhardta. Warszawa: Czytelnik.

Kutrzeba, Stanisław; Ptaśnik, Jan 1910: Dzieje handlu i kupiectwa krakowskiego. Kraków: Wyd. Towarzystwa Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa.

Leniek, Jan 1888: Książka pamiątkowa ku uczczeniu jubileuszu trzechsetnej rocznicy założenia Gimnazjum św. Anny. Kraków.

Leniek, Jan 1891: Kandydaci stanu akademickiego (Przyczynek do dziejów szkolnictwa z czasów Komisji Edukacyjnej). Tarnopol.

Leniek, Jan 1900: Założenie Akademii Krakowskiej w r. 1364 i jej reforma w r. 1400. Muzeum 16, ss. 378–394.

Leniek, Jan 1907: Poglądy pedagogiczne Sebastiana Petrycego. Muzeum 23, ss. 60–71.

Muhlack, Ulrich 2003: Franz Leopold von Ranken. [W:] Neue Deutsche Biographie (NDB). Bd. 21. Berlin, ss. 140–142.

N.N.1 1890: Pamiętnik II zjazdu historyków. t. 2: Obrady i uchwały. Lwów.

N.N.2 1901: Pamiętnik III zjazdu historyków. Protokoły obrad. Posiedzenie ogólne, wystąpienie Tadeusza Wojciechowskiego. Kraków.

N.N.3 1925: Pamiętnik IV zjazdu historyków polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925. Referaty. Lwów.

N.N.4 1910: Przyczynki do dziejów wychowania i oświaty w Polsce. I. Muzeum 26(3). Dodatek 6, ss. 5–83.

N.N.5 1901: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1900/1901. Kraków.

N.N.6 1902: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1901/1902. Kraków.

N.N.7 1903: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1902/1903. Kraków.

N.N.8 1908: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1907/1908. Kraków.

N.N.9 1909: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1908/1909. Kraków.

N.N.10 1911: Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1910/1911. Kraków.

N.N.11 1901: Spis wykładów w półroczu zimowym. Rok szkolny 1901/1902. Kraków.

N.N.12 1911: Spis wykładów w półroczu zimowym. Rok szkolny 1911/1912. Kraków.

Perkowska, Urszula 2007: Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850–1945. Kraków.

Piskurewicz, Jan 1998: Prima inter pares. Polska Akademia Umiejętności w latach II Rzeczypospolitej. Kraków.

Polaczkówna, Maria 1910: Michał Wiszniewski. 1830–1848. Rocznik Krakowski 12.

Ptaśnik, Jan 1905: Bonerowie. Rocznik Krakowski 7.

Ptaśnik, Jan 1909: Gli Italiani a Cracovia dal XVI secolo al. XVIII. Roma: Forzani E.C. Tipografi del Senato.

Ptaśnik, Jan 1913: Studia nad patrycjatem krakowskim. Rocznik Krakowski 15.

Ptaśnik, Jan 1920: Papiernie w Polsce XVI wieku. Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności 62.

Ptaśnik, Jan 1922: Kultura włoska wieków średnich w Polsce. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.

Ptaśnik, Jan 1925: Kultura wieków średnich. Życie religijne i społeczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska” (wyd. 2, 1959).

Ptaśnik, Jan 1934a: Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce. Kraków: Polska Akademia Umiejętności (wyd. 2, Warszawa 1949).

Ptaśnik, Jan [ca 1934b]: Życie żaków krakowskich. Lwów („Biblioteka Filomaty” 11) (wyd. 2, Warszawa 1957).

Pudłocki, Tomasz; Stinia, Maria (red.) 2022: Śladami dziedzictwa muz. Katedra i Zakład Historii Kultury i Oświaty na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1920–2021. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 149(3).

Rutkowski, Tadeusz Paweł 2000: Stanisław Kot 1885–1975. Biografia polityczna. Warszawa: DiG.

Schleier, Hans 1988: Karl Lamprecht. Alternative zu Ranke. Schriften zur Geschichtstheorie. Leipzig: P. Reclam.

Stinia, Maria 2014: Uniwersytet Jagielloński w latach 1871–1914. Modernizacja procesu nauczania. Kraków: Historia Iagellonica.

Stinia, Maria 2022: Katedra i Seminarium historii kultury w Uniwersytecie Jagiellońskim 1920–1934. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 149(3), ss. 419–429. DOI: https://doi.org/10.4467/20844069PH.22.023.16115.

Stinia, Maria 2023: Fundacje stypendialne na rzecz rozwoju kadry naukowej z zakresu humanistyki w zarządzie AU i PAU w latach 1872–1939. [W:] Maria Stinia (red.), Mecenasi i darczyńcy w dziejach nauki polskiej. Akademia Umiejętności i Polska Akademia Umiejętności w kręgu społecznej troski. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, ss. 191–207.

Wałęga, Agnieszka 2005–2006: Antoni Karbowiak (1856–1919) – współtwórca polskiej historii wychowania jako dyscypliny naukowej. Biuletyn Historii Wychowania 21–22, ss. 15–16.

Wałęga, Agnieszka 2010–2011: Lwowskie studia Stanisława Kota – droga do doktoratu. Biuletyn Historii Wychowania 26, ss. 37–58.

Wiszniewski, Michał 1840–1857: Historia literatury polskiej. T. 1–10. Kraków.

Pobrania

Opublikowane

11-09-2024

Jak cytować

Stinia, M. (2024). Krakowski ośrodek badań nad historią kultury na przełomie XIX i XX wieku. Studia Historiae Scientiarum, 23. https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.24.012.19585

Numer

Dział

NAUKA W POLSCE