The academic virtues in public discussion: Adam Schaff and the campaign against the Lvov-Warsaw School in post-war Poland
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.21.021.14052Słowa kluczowe:
dyskusje publiczne, cnoty akademickie, stalinizm, Adam Schaff, szkoła lwowsko-warszawska, filozofia polskaAbstrakt
Cnoty akademickie w dyskusji publicznej: Adam Schaff i kampania przeciwko szkole lwowsko-warszawskiej w powojennej Polsce
Artykuł dotyczy kampanii ideologicznej prowadzonej przez Adama Schaffa, zorganizowanej w powojennej Polsce na fali stalinizacji. Próbując dostosować radziecki „model” dyskusji publicznej do polskiego środowiska akademickiego, Schaff chciał „nauczyć” przedstawicieli lwowsko-warszawskiej szkoły logiki, jak prowadzić debatę naukową. Pisząc krytyczne recenzje prac polskich logików, grupa Schaffa, w skład której wchodzili młodzi naukowcy z Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych, próbowała zmusić swoich przeciwników do zmiany podstawowych zasad praktyki akademickiej w nowych warunkach. Niemniej jednak projekt Schaffa nie powiódł się, ponieważ, w przeciwieństwie do sowieckich uczonych, uczestnicy dyskusji odnosili się do różnych cnót akademickich, które uniemożliwiały adaptację „radzieckiego modelu” dyskusji publicznej.
Bibliografia
Adam Schaff 2003: Nie ma innej drogi (interview). Available online (29.05.2020): https://www.youtube.com/watch?v=mMBkGFEukq4.
Adam, Schaff 1997: Moje spotkania z nauką polską, Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
Adibekov, Grant M. 1998: Soveshhanija Kominforma 1947, 1948, 1949. Dokumenty i materialy. Moskva: Rosspen.
Ajdukiewicz, Kasimir 1934: Das Weltbild und die Begriffsapparatur. Erkenntnis 4, pp. 259–287.
Ajdukiewicz, Kasimir 1934: Sprache und Sinn, Erkenntnis 4, pp. 100–138.
Ajdukiewicz, Kasimir 1935: Die Wissenschaftliche Weltperspective. Erkenntnis 5, pp. 22–30.
Ajdukiewicz, Kazimierz 1937: Problemat transcendentalnego idealizmu w sformułowaniu semantycznym. Przegląd filozoficzny III, pp. 271–287.
Ajdukiewicz, Kazimierz 1946: O tzw. Neopozytywizmie. Myśl Współczesna 6–7, pp. 155–176.
Ajdukiewicz, Kazimierz 1953: W sprawie artykułu prof. A. Schaffa o moich poglądach filozoficznych. Myśl filozoficzna 2, pp. 292–334.
Aleksandrov, Grigorij F. 1946: Istorija zapadnoevropejskoj filosofii. Moskva. Leningrad: Izdatel’stvo AN SSSR.
Baczko, Bronisław 1951a: O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego. Myśl filozoficzna 1–2, pp. 247–289.
Baczko, Bronisław 1951b: O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego, Warszawa: TKKN.
Bińko, Beata 1996: Instytut Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR – narzędzie ofensywy ideologicznej w nauce i szkolnictwie wyższym. Kultura i Społeczeństwo 2, pp. 199–214.
Borejsza, Jerzy 1945: Rewolucja łagodna. Odrodzenie 10–12, p. 1.
Brożek, Anna & Chybińska Alicja (eds) 2016: Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
Budzynska, Celina 1952: Krytyka i samokrytyka niezawodny oręż partii. Nowe Drogi 7, pp. 117–127.
Chałasiński, Józef 1951: Z zagadnień metodologii badań społecznych. Myśl Filozoficzna 1, p. 75–105.
Chałasiński, Józef 1952: Rzecz z powodu „Humanistyki bez hipostaz”. Myśl Filozoficzna 2, pp. 303–314.
Chudoba, Wiesław 2014: Leszek Kołakowski. Kronika życia i dzieła. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Chwedeńczuk, Bohdan 2005: Dialogi z Adamem Schaffem. Warszawa: Iskry.
Connelly, John 1996: Internal Bolshevisation? Elite Social Science Training in Stalinist Poland. Minerva 34 (4), pp. 323–346.
Daston, Lorraine; Galison, Peter 2007: Objectivity. New York: Zone Books.
Daston, Lorraine 1994: Historical epistemology. [In:] Chandler, James, Davidson, Arnold, Harootunian, Harry (ed.) 1993: Questions of evidence: Proof, practice, and persuasion across the disciplines. Chicago: University of Chicago Press, pp. 282–289.
Dembowski, Bronisław 1997: Spór o metafizykę i inne studia z historii filozofii polskiej, Włocławek: Włocławskie wydawnictwo diecezjalne.
Drabek, Anna; Woleński, Jan; Radzki, Mateusz M. 2019: Interdisciplinary Investigations into the Lvov-Warsaw School. London: Palgrave Macmillan.
Fleck, Ludwik 1935: Entstehung und Entwicklung einer wissenschaftlichen Tatsache. Einführung in die Lehre vom Denkstil und Denkkollektiv. Garrido, Ángel & Wybraniec-Skardowska, Urszula (eds.) 2018: The Lvov-Warsaw School. Past and Present, Basel: Birkhäuser.
Holland, Henryk 1952: Legenda o Kazimierzu Twardowskim. Myśl Filozoficzna 3, pp. 260–312.
Holland, Henryk 1953: Legenda o Kazimierzu Twardowskim, Warszawa: Książka i Wiedza.
Hübner, Piotr 1983: I Kongres Nauki Polskiej jako forma realizacji założeń polityki naukowej państwa ludowego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Husserl, Edmund 1910: Philosophie als strenge Wissenschaft.
Juchnowski, Sebastian 2019: Krytyka konwencjonalizmu w myśli Leszka Kołakowskiego w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych. Wrocławskie Studia Politologiczne 27, pp. 54–72.
Khlevnuk, Oleg. V. 2015: Stalin: New Biography of A Dictator. New Heaven & London: Yel University Press.
Kojevnikov, Alexei 1998: Rituals of Stalinist Culture at Work: Science and the Games of Intraparty Democracy circa 1948. The Russian Review 57, pp. 25–52.
Kojko, Jerzy 2009: Polskie spory filozoficzne w latach 1945–1949. Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wolnej 4 (179), pp. 101–144.
Kolakowski, Leszek 1978: Main Currents of Marxism. Vol. I: The Founders. Vol. II: The Golden Age. Vol. III: The Breakdown, trans. P.S. Falla. Oxford: Oxford University Press.
Kołakowski, Leszek 1953: Filozofia nieinterwencji. Myśl Filozoficzna 2, pp. 335–373.
Kołakowski, Leszek 2019: Chrześcijaństwo. Kraków: Znak.
Kotarbiński, Tadeusz 1925: Logika dla nauczycieli a logika matematyczna. Ruch filozoficzny IX (9–10), pp. 519–532.
Kotarbiński, Tadeusz 1929: Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Lwów: [n/p].
Kotarbiński, Tadeusz 1935: Zasadnicze myśli pansomatyzmu. Przegląd Filozoficzny 1935 IV, pp. 139–148.
Kotarbiński, Tadeusz 1952a: Odpowiedź. Myśl filozoficzna 2, pp. 315–330.
Kotarbiński, Tadeusz 1952b: Listy do redakcji: W sprawie artykułu „Legenda o Kazimierzu Twardowskim”. Myśl filozoficzna 2, pp. 356–358.
Kroński, Tadeusz 1952: O „Historii filozofii” W. Tatarkiewicza, Myśl Filozoficzna 4, pp. 249 –272.
Kotarbiński, Tadeusz; Kuźnicka, Maria 2006: Poczta do Karmelu. Korespondencja Tadeusza Kotarbińskiego i Marii Kuźnickiej z lat 1945–1973. Opracowanie: Stanisław Borzym, Antonina Majkowska-Sztange. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Kuryła, Mateusz 2018: Adam Schaff – droga do komunizmu (1913–1939). Przegląd Humanistyczny 3, pp. 167–189.
Lenin, Vladimir I. [1905] 1967: Polnoe sobranie sochinenij. Moskva: Izdatel’stvo politicheskoj literatury, vol. 12.
Lenin, Vladimir I. 1913: The Three Sources and Three Component Parts of Marxism. Available online (11.05.2020): https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1913/mar/x01.htm.
Lokhmatov, Aleksei 2020: Auf dem Weg zur “Einheit”: Józef Chałasiński und die Suche nach einer “erlaubten” Genealogie der Soziologie im Nachkriegspolen (1945–1951). NTM Zeitschrift für Geschichte der Wissenschaften, Technik und Medizin 28(4), pp. 519–546. Available online: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s00048-020-00267-3.pdf.
Matveev, Sergej R. 2020: “Uchenyj-bol’shevik prizvan ocenivat’ objektivno”: recenzii v sovetskoj istoricheskoj periodike 1930–1950-h godov. [In:] Natal’ja M. Dolgorukova, Alexei A. Pleshkov (eds.), Nauchnoe recenzirovanie v gumanitarnyh disciplinah. Moskva: Izdatel’skij dom NRU HSE, pp. 113–124.
Mentzel, Zbigniew 2020: Kołakowski. Czytanie świata. Biografia. Kraków: Znak.
[N.N.1] 1953: I Kongres Nauki Polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
[N.N.2] 1951: Od Redakcji. Myśl Filozoficzna 1–2, pp. 7–15.
[N.N.3] 1995: List grupy uczestników seminarium filozoficznego profesora Władysława Tatarkiewicza. Przegląd Filozoficzny 2, pp. 88–90.
[N.N.4] 1952: Od Redakcji. Myśl filozoficzna 2, pp. 331–337.
Ostrowski, Adam 1945: Hugo Kołłątaj i łagodnia rewolucja 1791. Kuźnica 4–5, pp. 11–13.
Paul, Herman 2011: Distance and Self-Distanciation: Intellectual Virtue and Historical Method Around 1900. History and Theory 50(4), pp. 104–116.
Paul, Herman 2019: How to Be a Historian: Scholarly Personae in Historical Studies, 1800–2000. Manchester: Manchester University Press.
Pazik, Przemysław 2019: Spory i wybory ideowe katolików świeckich w okresie narodzin komunistycznego systemu władzy w Polsce (1945-1948). Warszawa: (the manuscript of PhD thesis).
Pinkus, Benjamin 1974: Soviet campaigns against “Jewish Nationalism” and “Cosmopolitism”, 1946–1953. Soviet Jewish Affairs 4(2), pp. 53–72.
Pomian, Krzystof 2018: Wśród mistrzów i przyjaciół. Gdańsk: Słowo/Obraz terytoria. Ratcliffe, Susan (ed.) 2017: Oxford Essential Quotations (5 ed.). Oxford University Press. eISBN: 9780191843730. Available online: https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780191843730.001.0001/q-oro-ed5-00002871.
Salmonowicz, Stanisław 2003: Profesorowie i studenci w dobie stalinizmu w Polsce (1944–1956). In: Miernik, Grzegorz (ed.), Polacy wobec PRL. Strategie przystosowawcze. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, pp. 75–92.
Schaff, Adam 1952: Poglądy filozoficzne Kazimierza Ajdukiewicza. Myśl Filozoficzna 1, pp. 209–256.
Stalin, Joseph 1950: Marxism and Problems of Linguistics. [In:] Stalin Reference Archive. Availbale online: (28.05.2020): https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1950/jun/20.htm.
Tatarkiewicz, Władysław 1946: Szczęście ludzi przyszłych. Tygodnik Warszawski 17, pp. 1–2.
Twardowski, Kazimierz 1894: Zur Lehre vom Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen. Eine psychologische Untersuchung. Wien: [n/p].
Twardowski, Kazimierz 1927: Rozprawy i artykuły filozoficzne. Lwów: [n/p].
Wierzbicki, Andrzej 1993: Konstytucja 3 Maja w historiografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Zegzuła-Nowak, Joanna 2010: Polemiki Adama Schaffa z Kazimierzem Ajdukiewiczem jako przykład walki ideologicznej marksistów ze Szkołą Lwowsko-Warszawską. [In:] Słomski, Wojciech (ed.), Język i poznanie: w 120. rocznicę urodzin Kazimierza Ajdukiewicza. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, pp. 257–266.
Zhdanov, Andrej A. 1952: Vystuplenie na diskussii po knige G.F. Aleksandrova “Istorija Zapadnoevropejskoj Filosofii” 24 ijulja 1947. Moskva: Gospolitizdat.
Zubkova, Elena 1998: Russia After the War: Hopes, Illusions and Disappointments, 1945–1957 (translated by Hugh Ragsdale). London & New York: Routledge.
Żdanow, Andrzej A. 1951: Przemówienie wygłoszone w dyskusji nad książką G. Aleksandrowa „Historia zachodnioeuropejskiej filozofii” 24 czerwca 1947 r. Warszawa: Książka i Wiedza.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Aleksei Lokhmatov
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
