Scholarship, community formation and book reviews: The Literarisches Centralblatt as arena and meeting place
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.21.019.14050Słowa kluczowe:
recenzje książek, standardy naukowe, charakter naukowy, wspólnoty naukowe, koniec XIX wieku, Niemcy, Theodor Nöldeke, Wilhelm Wundt, Literarisches CentralblattAbstrakt
Wiedza, formacja społeczna i recenzje książek: Literarisches Centralblatt jako arena i miejsce spotkań
Recenzje książek pełnią wiele funkcji. Służą nie tylko do oceny wartości poszczególnych książek, ale także przyczyniają się do tworzenia i utrzymywania społeczności naukowych.
Artykuł ten, opierając się na dziewiętnastowiecznych recenzjach książek, przedstawia trzy ich cechy, które przyczyniły się do samookreślenia się społeczności naukowych: ocena książek, ocena autorów oraz stosowanie pozytywnych i negatywnych strategii uprzejmości w zwracaniu się do poszczególnych autorów a także szerszej publiczności.
Analiza będzie oparta na recenzjach książek niemieckiego semitysty Theodora Nöldeke i eksperymentalnego psychologa Wilhelma Wundta w Literarisches Centralblatt z lat 70. XVIII w. W swoich recenzjach książek autorzy zarówno krytykowali, jak i chwalili swoich rówieśników, którzy zamieniali czasopisma przeglądowe, takie jak Centralblatt, na arenę polemicznych debat, a także miejsce spotkań dla podobnie myślących naukowców.
Mówiąc ściślej, recenzje książek posłużyły do przekazania standardów doskonałości naukowej, oczekiwań co do charakteru i umiejętności naukowców oraz uznania przez nich wartości dalszego istnienia celów i zainteresowań podzielanych przez dużą grupę osób wykształconych i zatrudnionych uczonych. Przyczyniając się do tworzenia i utrzymywania naukowych grup rówieśniczych o wspólnych wartościach, recenzje książek również wzmocniły linię podziału między badaczami akademickimi a laikami w swoich dziedzinach.
Bibliografia
ARCHIVAL SOURCES
Leiden University Library: BPL: 2389: Correspondence of Michael Jan de Goeje and Theodor Nöldeke.
Universitätsbibliothek Leipzig: NL 249: Nachlass Friedrich Zarncke.
PERIODICALS
Literarisches Centralblatt, 1850 & 1871–1879, accessed through Google Books:
: https://books.google.pl/books?id=I7NFAAAAcAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=FhRTAAAAcAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=UxRTAAAAcAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=S2RaAAAAcAAJ;
: https://books.google.de/books?id=M1ZJAQAAMAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=HG5JAQAAMAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=Lp4xAQAAMAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=YYUNAAAAQAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=DsA4AQAAMAAJ;
: https://books.google.pl/books?id=BKAxAQAAMAAJ.
STUDIES
Boring, Edwin, G. 1950: A History of Experimental Psychology. Second edition, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bringmann, Wolfgang G.; Tweney, Ryan D. (eds.) 1980: Wundt Studies: A Centennial Collection. Toronto: C.J. Hogrefe.
Brown, Penelope; Levinson, Stephen C. 1987: Politeness, Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press.
Engberts, Christiaan 2016: Gossiping about the Buddha of Göttingen: Heinrich Ewald as an Unscholarly Persona. History of Humanities 1(2), pp. 371–385.
Gerdmar, Anders 2009: Roots of Theological Anti-Semitism: German Biblical Interpretation and the Jews, From Herder and Semler to Kittel and Bultmann. Leiden: Brill.
Giddens, Anthony 1970: Durkheim as a Review Critic. The Sociological Review, New Series, 18(2), pp. 171–196.
Gieryn, Thomas F. 1983: Boundary-Work and the Demarcation of Science from Non-Science: Strains and Interests in Professional Ideologies of Scientists. American Sociological Review 48 (December), pp. 781–795.
Greiling, Johann Christoph 1799: Einige allgemeine Grundsätze zu einer Theorie der Recensionen. Archiv für die Physiologie, Dritter Band, pp. 349–385.
Habel, Thomas 2007: Gelehrte Journale und Zeitungen der Aufklärung: Zur Entstehung, Entwicklung und Erschließung deutschsprachiger Rezensionszeitschriften des 18. Jahrhunderts. Bremen: Edition Lumiere.
Hyland, Ken 2004: Disciplinary Discourses: Social Interaction in Academic Writing. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.
Irwin, Robert, 2007: For Lust of Knowing: The Orientalists and their Enemies. London: Penguin.
Kemp, Martin 1997: Medicine in View: Art and Visual Representation. [In:] Western Medicine: An Illustrated History. Edited by Irvine Loudon. Oxford: Oxford University Press, pp 1–22.
Lamberti, Georg 1995: Wilhelm Maximilian Wundt (1832-1920): Leben, Werk und Persönlichkeit in Bildern und Texten. Bonn: Deutscher Psychologen Verlag.
Lick, Thomas 1993: Friedrich Zarncke und das “Literarische Centralblatt für Deutschland”: Eine buchgeschichtliche Untersuchung. Wiesbaden: Harrasowitz.
Lorés-Sanz, Rosa 2012: Local Disciplines, Local Cultures: Praise and Criticism in British and Spanish History Book Reviews. Brno Studies in English 38(2), pp. 97–116.
Maier, Bernhard (ed.) 2013: Gründerzeit der Orientalistik: Theodor Nöldekes Leben und Werk im Spiegel seiner Briefe. Würzburg: Ergon.
Marchand, Suzanne L. 2009: German Orientalism in the Age of Empire: Religion, Race, and Scholarship. Cambridge: Cambridge University Press.
Müller, Philipp 2004: Geschichte machen: Überlegungen zu lokal-spezifischen Praktiken in der Geschichtswissenschaft und ihrer epistemischen Bedeutung im 19. Jahrhundert. Ein Literaturbericht. Historische Anthropologie 12(3), pp. 415–433.
Myers, Greg 1989: The Pragmatics of Politeness in Scientific Articles. Applied Linguistics 10(1), pp. 1–35.
Nöldeke, Theodor 1871a: Fürst, Jul., Geschichte der biblischen Literatur und des jüdisch-hellenistischen Schriftthums. Literarisches Centralblatt 8 April 1871, no. 14, pp. 337–340.
Nöldeke, Theodor 1871b: Tuch, Wil. Dr. Fr., Commentar über die Genesis. Literarisches Centralblatt 17 June 1871, no. 24, pp. 601–602.
Nöldeke, Theodor 1871c: Bickell, Gustavus, conspectus rei Syrorum. Literarisches Centralblatt 29 July 1871, no. 30, pp. 756–758.
Nöldeke, Theodor 1871d: Janichs, Dr. Georg, Lic. Theol., animadversiones criticae in versionem Syriacam Peschitthonianam. Literarisches Centralblatt 9 December 1871, no. 49, pp. 1225–1227.
Nöldeke, Theodor 1872: Bethge, Frideric, Rahṃet Ahṃad. Literarisches Centralblatt 29 July 1872, no. 26, pp. 671–673.
Nöldeke, Theodor 1873a: Neteler, B., Studien über die Echtheit des Pentateuchs. Literarisches Centralblatt 4 January 1873, no. 1, p. 1.
Nöldeke, Theodor 1873b: Zschokke, Dr. Herm., Prof., historia sacra Antiqui Testamenti”. Literarisches Centralblatt 4 January 1873, no. 1, pp. 1–2.
Nöldeke, Theodor 1873c: Bloch, J.H., Ursprung und Entstehungszeit der Buches Kohelet. Literarisches Centralblatt 22 March 1873, no. 12, p. 353.
Nöldeke, Theodor 1873d: Böhl, Ed., Forschungen nach einer Volksbibel zur Zeit Jesu. Literarisches Centralblatt 13 September 1873, no. 37, pp. 1153–1157.
Nöldeke, Theodor 1874: Brüll, Dr. Ad., das samaritanische Targum zum Pentateuch. Literarisches Centralblatt 25 April 1874, no. 17, pp. 553–555.
Nöldeke, Theodor 1875a: Houtsma, M.Th., de strijd over het dogma. Literarisches Centralblatt 21 August 1875, no. 34, pp. 1106–1108.
Nöldeke, Theodor 1875b: Smend, Rud., Moses apud prophetas. Literarisches Centralblatt 16 October 1875, no. 42, pp. 1345–1346.
Nöldeke, Theodor 1876a: Geiger’s Abraham, nachgelassene Schriften. Literarisches Centralblatt 12 February 1876, no. 7, pp. 199–201.
Nöldeke, Theodor 1876b: Koch, Ad. Prof., Moabitisch oder Selimisch? Literarisches Centralblatt 25 March 1876, no. 13, pp. 425–428.
Nöldeke, Theodor 1876c: Barzilai, Dr. G., le lettere dell’alfabeto fenicio. Literarisches Centralblatt 22 July 1876, no. 30, p. 987.
Nöldeke, Theodor 1877a: Descriptio imperii Moslemici. Literarisches Centralblatt 7 July 1877, no. 28, pp. 923–926.
Nöldeke, Theodor 1877b: Das geographische Wörterbuch. Literarisches Centralblatt 22 December 1877, no. 52, pp. 1727–1728.
Nöldeke, Theodor 1878a: Arnold, John Mühleisen, Lic. der Theol. u. Dr. ph., der Islam nach Geschichte, Charakter u. Beziehung zum Christenthum. Literarisches Centralblatt 31 August 1878, no. 35, p. 1148.
Nöldeke, Theodor 1878b: Fünf Streitfragen der Basrenser und Kufenser […] herausgegeben und bearbeitet von Dr. Jaromir Košut. Literarisches Centralblatt 21 September 1878, no. 38, pp. 1271–1273.
Nöldeke, Theodor 1879a: 1) Psalterium. Job. Proverbia arabice. 2) Psalmi 1–49 arabice. Paulus de Lagarde edidit. Literarisches Centralblatt 1879, no. 2, pp. 33–35.
Nöldeke, Theodor 1879b: Sasse, C.J. Franz, Prolegomena in Aphrastis Sapientis Persae sermones homilecticos. Literarisches Centralblatt 11 January 1879, no. 13, pp. 401–402.
Nöldeke, Theodor 1879c: Dozy, R., Essai sur l’histoire de l’Islamisme. Literarisches Centralblatt 23 March 1879, no. 13, pp. 406–407.
Pawliczek, Aleksandra 2006: Kontinuität des informellen Konsens: Die Berufungspolitik der Universität Berlin und ihre Dozenten im Kaiserreich und in der Weimarer Republik. [In:] Kontinuitäten und Diskontinuitäten in der Wissenschaftsgeschichte des 20. Jahrhunderts. Edited by Rüdiger von Bruch, Uta Gerhardt and Aleksandra Pawliczek. Stuttgart: Franz Steiner, pp. 69–92.
Paret, Rudi 1966: Arabistik und Islamkunde an deutschen Universitäten: Deutsche Orientalisten seit Theodor Nöldeke. Wiesbaden: Franz Steiner.
Rebenich, Stefan 2002: Theodor Mommsen: Eine Biographie, Munich: C.H. Beck. Rieber, Robert W.; Robinson, David K. (eds.) 2001: Wilhelm Wundt in History: The Making of a Scientific Psychology. New York, NY: Springer Science + Business Media.
Robinson, Daniel N. 1981: An Intellectual History of Psychology. Revised edition. New York, NY: Macmillan.
Salager Meyer, Françoise; Alcaraz Ariza, María Angeles; Pabón Berbesi, Maryelis 2007: Collegiality, Critique and the Construction of Scientific Argumentation in Medical Book Reviews: A Diachronic Approach. Journal of Pragmatics 39, pp. 1758–1174.
Schneider, Ute 2005: Die Funktion wissenschaftlicher Rezensionszeitschriften im Kommunikationsprozess der Gelehrten. [In:] Kultur der Kommunikation: Die europäische Gelehrtenrepublik im Zeitalter von Leibniz und Lessing. Edited by Ulrich Johannes Schneider. Wiesbaden: Harrasowitz, pp. 279–291.
Shapin, Steven 2008: The Scientific Life: A Moral History of a Late Modern Vocation. Chicago, IL. Chicago University Press.
Ward, Gerald W.R. (ed.) 2008: The Grove Encyclopedia of Materials and Techniques in Art. Oxford. Oxford University Press.
Wundt, Eleonore 1927: Wilhelm Wundts Werk: Ein Verzeichnis seiner sämtlichen Schriften. Munich: C.H. Beck.
Wundt, Wilhelm 1872a: Henle, J., anatomischer Hand-Atlas. Literarisches Centralblatt 3 February 1872, no. 5, p. 106.
Wundt, Wilhelm 1872b: Aeby, Chr., der Bau des menschlichen Körpers. Literarisches Centralblatt 24 February 1872, no. 8, pp. 186–188.
Wundt, Wilhelm 1872c: Huxley, Thom. H., Grundzüge der Physiologie. Literarisches Centralblatt 17 August 1872, no. 33, pp. 883–884.
Wundt, Wilhelm 1873a: Arbeiten aus der physiologischen Anstalt zu Leipziga. Literarisches Centralblatt 23 March 1873, no. 12, pp. 357 –358.
Wundt, Wilhelm 1873b: Preyer, Wilh., über die Erforschung des Lebens. Literarisches Centralblatt 21 June 1873, no. 25, p. 775.
Wundt, Wilhelm 1873c: Exner, Dr. Sigm. Privatdoc., Leitfaden bei der mikroskopischen Untersuchungen thierischer Gewebe. Literarisches Centralblatt 28 June 1873, no. 26, p. 813.
Wundt, Wilhelm 1873d: Merkel, Dr. C. Ludw., der Kehlkopf. Literarisches Centralblatt 9 August 1873, no. 32, p. 1003.
Wundt, Wilhelm 1874a: Braune, Wilh. und A. Trüdiger, die Venen der menschlichen Hand. Literarisches Centralblatt 9 May 1874, no. 19, p. 630.
Wundt, Wilhelm 1874b: Preyer, W., das myophysische Gesetz. Literarisches Centralblatt 8 August 1874, no. 32, pp. 1039–1041.
Wundt, Wilhelm 1874c: Rüdinger, Dr. u. Prof., topographisch-chirurgische Anatomie des Menschen. Literarisches Centralblatt 12 September 1874, no. 37, pp. 1234–1235.
Wundt, Wilhelm 1874d: Noel, R.R., die materielle Grundlage des Seelenlebens. Literarisches Centralblatt 10 October 1874, no. 41, pp. 1357–1358.
Wundt, Wilhelm 1875: Meynert, Th., Prof., zur Mechanik des Gehirnbaues. Literarisches Centralblatt 30 January 1875, no. 5, pp. 136–137.
Wundt, Wilhelm 1876a: Stieda, Dr. Ludw., Prof., über den Bau des centralen Nervensystems der Amphibien und Reptilien”. Literarisches Centralblatt 8 January 1876, no. 2, p. 44.
Wundt, Wilhelm 1876b: Schmitz-Dumont, Zeit und Raum. Literarisches Centralblatt 22 July 1876, no. 30, pp. 975–976.
Wundt, Wilhelm 1876c: Volkelt, Dr. Joh., Die Traum-Phantasie”. Literarisches Centralblatt 29 July 1876, no. 31, pp. 1001–1003.
Wundt, Wilhelm 1877a: Carneri, B., Gefühl, Bewußtsein, Wille. Eine psychologische Studie. Literarisches Centralblatt 24 February 1877, no. 9, pp. 268–269.
Wundt, Wilhelm 1877b: Michelet, C.L., das System der Philosophie als exacter Wissenschaft. Literarisches Centralblatt 24 February 1877, no. 9, pp. 269–270.
Wundt, Wilhelm 1877c: Owen, R.D., 1) das streitige Land 2) Psychische Studien. Literarisches Centralblatt 19 May 1877, no. 21, pp. 681–682.
Wundt, Wilhelm 1877d: Schellwien, Rob., das Gesetz der Causalität in der Natur. Literarisches Centralblatt 11 August 1877, no. 33, pp. 1091–1092.
Wundt, Wilhelm 1877e: Entleutner, A.F., Naturwissenschaft, Naturphilosophie und Philosophie der Liebe. Literarisches Centralblatt 22 December 1877, no. 52, pp. 1713–1715.
Wundt, Wilhelm 1878a: Luys, J., Arzt, das Gehirn, sein Bau und sene Verrichtungen. Literarisches Centralblatt 5 January 1878, no. 1, p. 12.
Wundt, Wilhelm 1878b: Kirchmann, J.H. v., Erläuterungen zu Kant’s Schriften zur Naturphilosophie. Literarisches Centralblatt 21 June 1878, no. 24, pp. 786–787.
Wundt, Wilhelm 1920: Erlebtes und Erkanntes. Stuttgart: Alfred Kröner. Zarncke, Friedrich 1850: [Untitled editorial introduction]. Literarisches Centralblatt 1 October 1850, no. 1, p. 1.
Zarncke, Friedrich 1874: An unsere Leser. Literarisches Centralblatt 26 December 1874, no. 52, pp. 1722–1726.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Christiaan Engberts
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
