Between Biology and Culture. Polish Reflections on the Concept of Race in the Nineteenth Century
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.23.009.17700Keywords:
Polish science of the nineteenth century, anthropology, popularization of knowledge, race, racial theories, tribe, nation, ethnicityAbstract
In the nineteenth century, the Polish reflection on race and derivative terms was strongly influenced by the Western thought. New achievements and terminology in the field of natural sciences were adopted. Gradually, there was a change of look at peoples, their origin and diversity. In the Enlightenment, while hierarchizing humankind, its biological variety was emphasized. The Romanticism focused on human culture and spirituality. The Positivism, in turn, based on the achievements of natural sciences, saw the basis for evaluation of human groups in biological criteria. The state of contemporary ideas and knowledge favoured the formulation of various racial theories, which also had their own political context. The analysis of Polish sources made it possible to show the specificity of the domestic view in this field. It was often critical, but also approving the division of humankind into lower and higher races. This resulted from the adoption of a Eurocentric point of view. Historiosophy, seeking factors determining a historical role of a given race, also contributed to the search for differences between the white nations of Europe.
References
Ateneum – Ateneum. Pismo naukowe i literackie
Biblioteka Warszawska – Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi
Głos – Głos. Tygodnik literacko-społeczno-polityczny
Prawda – Prawda. Tygodnik polityczny, społeczny i literacki
Wędrowiec – Wędrowiec. Pismo obejmujące podróże i wyprawy połączone z opisem zwyczajów i obyczajów ludów cudzoziemskich; życiorysy sławnych cudzoziemców, powiastki i przekłady z literatury zagranicznej, wiadomości z dziedziny nauk przyrodzonych, przemysłu i technologii, rozmaitości
Wisła – Wisła. Miesięcznik geograficzno-etnograficzny
Wszechświat – Wszechświat. Tygodnik popularny poświęcony naukom przyrodniczym
a. l. 1887: Wyludnienie Francji. Głos 11, pp. 166–168.
Adamowicz, Adam F 1839: Człowiek. [In:] Encyklopedya powszechna: zbiór wiadomości najpotrzebniejszych dla wszystkich stanów. Vol. IV, pp. 660–668. Wilno-Warszawa: August Glücksberg, Teofil Glücksberg.
Baudouin de Courtenay, Jan 1881: Pogadanki naukowe. O gramatyce porównawczej języków indoeuropejskich. Prawda 17, pp. 198–199.
Blumenbach, Johann F. 1776: De generis humani varietate nativa. Göttingen: Vandenhoeck.
Bogacki, Feliks 1881: Tajemnice życia duszy. Prawda 11, pp. 125–126.
Chmielowski, Benedykt 1746: Nowe Ateny Albo Akademia Wszelkiey Scyencyi Pełna. Part II. Lwów: Drukarnia Pawła Józefa Golczewskiego.
Colon i Aspinwall. 1876: Wędrowiec 333, p. 309.
Cuvier, Georges 1817: Le règne animal distribué d’après son organisation. Vol. I, Paris: Chez Deterville, Libraire.
Daniłowicz-Strzelbicki, Kazimierz 1897: Odrębność etniczna i cywilizacyjna. Ateneum 4(3), pp. 543–572.
Domeyko, Ignacy 1860: Araukania i jej mieszkańcy: wspomnienia z podróży po południowych prowincjach rzeczypospolitej Chilijskiej. Translated from Spanish by Jan Zamostowski. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
Duchiński, Franciszek H. [1858] 1901: Zasady dziejów Polski, innych krajów słowiańskich i Moskwy. [In:] Pisma. Vol. I. Rapperswyl: Nakład i Wydawnictwo Muzeum Narodowego Polskiego.
Dunin, Bolesław 1882: Z antropologii (według P. Topinard). Prawda 14, pp. 161–162.
Dziekoński, Józef B. 1841: Związek sił żywotnych z organizmem. Biblioteka Warszawska 3, pp. 635–668.
F. S., see Sulimirski, Filip
F. Z. 1843: Jutrzenka. Biblioteka Warszawska 2, pp. 186–191.
Formy i siły polityczne według Herberta Spencera. 1881: Prawda 18, pp. 210–211.
Gall, Franz J., Spurzheim, Johann G. 1809: Recherches sur le système nerveux en général et sur celui du cerveau en particulier. Paris: F. Schoell & H. Nicolle.
Gumplowicz, Ludwik 1883: Der Rassenkampf. Soziologische Untersuchungen. Innsbruck: Verlag der Wagner’schen Univ.-Buchhandlung.
Gumplowicz, Ludwik 1906: Nieco o “rasologii” niemieckiej. Przegląd Historyczny 3, pp. 291–305.
Gumplowicz, Władysław 1904: Niemiec przeciwko pangermanizmowi. Prawda 40, pp. 475–477.
Ihnatowicz, Stanisław 1887: Julius Lippert, Kulturgeschichte der Menschheit in ihren organischen Aufbau. Głos 13, pp. 200–201.
J. L. P., see Popławski Jan Ludwik
J. W. 1881: Boerowie i Transvaal. Prawda 20, pp. 237–238.
Jasiński, Józef 1818: Anthropologia o własnościach człowieka fizycznych i moralnych. Wilno: Nakładem Józefa Zawadzkiego.
Jelski, Konstanty 1898: Popularno-przyrodnicze opowiadania z pobytu w Gujanie francuskiej i po części w Peru (od roku 1865–1871). Kraków: Drukarnia „Czasu”.
Jundziłł, Stanisław1807: Zoologia krótko zebrana. Part I. Wilno: Nakładem Józefa Zawadzkiego.
K., see Krzywicki, Ludwik
Karłowicz, Jan 1892: Izydor Kopernicki. Kraków: Nakład i druk Wł. L. Anczyca i Spółki.
Kilka słów o rozprawie Janusza Woronicza. 1839: Trzeci Maj 10 grudnia, pp. 3–8.
Klaproth, Julius 1823: Asia Polyglotta. Paris: A. Schubart.
Klecki, Walerian 1924: Gatunek i rasa. Wykłady o biologicznych podstawach hodowli. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego.
Kołłątaj, Hugo1842a: Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego. Vol. I. Kraków: Drukarnia Uniwersytecka.
Kołłątaj, Hugo 1842b: Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego. Vol. II. Kraków: Drukarnia Uniwersytecka.
Kopernicki, Izydor 1885: Odrębność etniczna i cywilizacyjna. Ateneum, 4 (3), pp. 543–572.
Krakowski, Władysław, see Gumplowicz, Władysław
Krasiński, Zygmunt 1999: Pisma filozoficzne i polityczne. Compiled Paweł Hertz. Warszawa: Czytelnik.
Krzywicki, Ludwik 1888a: Antropologia w historiozofii i socjologii. Wisła II (3), pp. 445–467.
Krzywicki, Ludwik 1888b: Rasa a społeczeństwo. Głos 16, pp. 185–187.
Krzywicki, Ludwik 1894. Nowa próba w dziedzinie psychologii rasowej. Prawda 20, pp. 232–233.
Krzywicki, Ludwik 1896a: Dobory społeczne. Prawda 15, pp. 174–175.
Krzywicki, Ludwik 1896b: Dobory społeczne. Prawda 16, pp. 186–187.
Krzywicki, Ludwik 1907: Dzieje antropologii. [In:] Poradnik dla samouków. Vol. II. Part VI, pp. 367–470. Warszawa: Wydawnictwo A. Heflicha i S. Michalskiego.
Krzywicki, Ludwik [1893] 1969a: Ludy. Zarys antropologii etnicznej. [In:] Dzieła. Vol. VII. Warszawa: PWN.
Krzywicki, Ludwik [1897] 1969b: Kurs systematyczny antropologii. Rasy fizyczne. [In:] Dzieła. Vol. VII. Warszawa: PWN.
Krzywicki, Ludwik [1902] 1969c: Kurs systematyczny antropologii. Rasy psychiczne. [In:] Dzieła. Vol. VII. Warszawa: PWN.
Kucharski, Andrzej 1854: Etnografia Turków i ich pobratymców. Biblioteka Warszawska 3, pp. 548–561.
Kumelski, Norbert A.; Stanisław B. Górski 1836: Zoologia albo historia naturalna zwierząt. Wilno: Teofil Glücksberg.
L., see Krzywicki, Ludwik
L. J. 1852: Japonia. Księga Świata: wiadomości z dziedziny nauk przyrodzonych, historii krajów i ludów, żywoty znakomitych ludzi, podróże, opisy ciekawych miejscowości, wód słynniejszych, odkrycia i wynalazki, ważniejsze zajęcia przemysłowe, obrazy towarzyskie, statystyczne, ekonomiczne itp. Warszawa: Nakładem S. H. Merzbacha.
Lelewel, Joachim 1814: Pisma pomniejsze geograficzno-historyczne. Warszawa: s.n.
Libelt, Karol 1844: O posłannictwie dziejowem narodów. Przegląd Naukowy literaturze, wiedzy i umnictwu poświęcony 1 (1), pp. 1–12.
Libelt, Karol 1869: Wcielające się idee czasu. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lubbock, John [1870] 1873: Początki cywilizacji. Stan pierwotny człowieka i obyczaje dzikich współczesnych. Translated from French by B. i Z. Warszawa: Nakładem Redakcji „Przeglądu Tygodniowego”.
Lud. Krzy., see Krzywicki, Ludwik
Lutostański, Bolesław 1881: Antropologia. [W:] Encyklopedia wychowawcza. J. T. Lubomirski, E. Stawiski, S. Przestański, J. K. Plebański (red.). T. I. pp. 262–275. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa.
Majer, Józef 1874: Posiedzenie komisyi antropologicznej dnia 16 maja. Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności I, pp. LXVI–LXXXIV. Kraków: Akademia Umiejętności.
Majer, Józef; Kopernicki Izydor 1874–1886: Zbiór wiadomości do antropologii krajowej. T. I–IX. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Majewski, Walenty 1827–1828: Zbiór rozpraw podług działów nauk i umiejętności, historyą wędrówek, przesiedleń i przenosin, ogólną i szczególną, ludów i narodów odrębnych rass czyli plemienni z jednej do drugiej krawędzi kuli ziemskiej wyjaśniających. Warszawa: Nakład Autora.
Marczyński, Wawrzyniec 1817: Dzieie od Stworzenia Świata aż do Roku 1816, czyli Rys Historyi, Powszechney wszystkich narodów chronologicznie ułożony s przydatkiem wynalazków, uczonych ludzi, i opisaniem dokładnem batalii w ostatniey Epoce zaszłych. Poczajów.
Mickiewicz, Adam [1842] 1997: Literatura słowiańska. [In:] Dzieła. Vol. VIII. Compiled Julian Maślanka. Warszawa: Czytelnik.
Mozambik. 1877: Wędrowiec 16, p. 242.
Nałkowski, Wacław 1890: Neoritterianizm w geografii. Prawda 26, pp. 305–306.
Niemojowski 1872: Przejażdżka po stepach. (Dokończenie)., Wędrowiec 1872, t. 6, nb. 152, pp. 369–370.
Norwid, Cyprian K. [1849] 1957: Pisma polityczne i filozoficzne. Compiled Zenon Przesmycki. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.
Nowe książki o Ameryce 1864: Biblioteka Warszawska 4, pp. 65–75.
Nusbaum, Józef 1893: Dobór naturalny w rozwoju ustroju społecznego. Biblioteka Warszawska 4, pp. 44–55.
O geograficznych błędach, na których opierają się historiograficzne poglądy profesora Duchińskiego 1881: Wędrowiec 239, pp. 52–53.
O położeniu kobiet u różnych ludów i plemion, z Letourneau 1885: Wędrowiec 30, pp. 350–351.
O rasach ludzkich, przez Emila Montegut. Translated by Zofia Grabowska 1871: Wędrowiec 62, pp.158–160.
Olechnowicz, Władysław 1902: Rasy Europy i wzajemny ich stosunek dziejowy. Wisła. XVI (1), pp. 17–44.
Peschel, Oscar 1874: Völkerkunde. Leipzig: Verlag von Duncker & Humboldt.
Peschel, Oscar [1874] 1876: Nauka o ludach (Ethnologia). Translated from German and expanded T. Wisłocki. Warszawa: Nakład Spółki Wydawniczej Księgarzy.
Plain Truth 1901: Na szerokim świecie. Wędrowiec 50, p. 996.
Plemiona ludzkie 1863a: Wędrowiec 23, pp. 356–358.
Plemiona ludzkie 1863b: Wędrowiec 24, pp. 380–382.
Południowa Ameryka. Księga Świata: wiadomości z dziedziny nauk przyrodzonych, historii krajów i ludów, żywoty znakomitych ludzi, podróże, opisy ciekawych miejscowości, wód słynniejszych, odkrycia i wynalazki, ważniejsze zajęcia przemysłowe, obrazy towarzyskie, statystyczne, ekonomiczne itp. 1851: Warszawa: nakładem S. H. Merzbacha.
Popławski, Jan L. 1888: Posiew miłości. Głos 15, pp. 165–166.
Quatrefages, Armand 1870: Charles Darwin et ses précurseurs français. Étude sur le transformisme. Paris: Germer Baillière, Libraire – éditeur.
Quatrefages, Armand [1870] 1873: Karol Darwin i jego poprzednicy: studium nad teorią przeobrażeń. Warszawa: Nakładem Księgarni Gebethnera i Wolffa.
Radliński, Ignacy 1882: Próbka nowej historiozofii. IV. Czynniki cywilizacyjne. Prawda 18, pp. 209–210.
Radliński, Ignacy 1900: Powstanie antropologii jako nauki odrębnej. Wszechświat 36, pp. 565–570.
Rzewuski, Henryk 1851: Wędrówki umysłowe przez Autora zamku krakowskiego. [In:] Pisma. Vol. I. Petersburg: Nakładem B.M. Wolffa.
Rzewuski, Stanisław 1830: Myśli o zastosowaniu fizyologii do historyi, mianowicie polskiej. Warszawa: s. n.
Siemiradzki, Józef 1896: Na kresach cywilizacji. Listy z podróży po Ameryce Południowej odbytej w roku 1892. Lwów: Związkowa Drukarnia we Lwowie.
Stefanowska, Michalina 1891: Kilka słów o dzisiejszym stanie nauczania antropologii. Wszechświat, 1, pp. 9–12.
Sulimirski, Filip 1869a: Nasze przesądy. Wędrowiec 341, pp. 47–48.
Sulimirski, Filip 1869b: Chińczycy i ich język. Wędrowiec 342, pp. 61–63.
Sulimirski, Filip 1883: Lud przedhistoryczny a jednak współczesny. Wszechświat 49, pp. 769–772.
Surowiecki, Wawrzyniec 1824: Śledzenie początku Narodów Słowiańskich. Warszawa: w drukarni Księży Pijarów.
Szyszłło, Wincenty1872: Przegląd dziejów przyrody. Studia filozoficzne, Vol. II. Warszawa: Nakładem Autora i Prenumeratorów w Drukarni „Gazety Lekarskiej”.
Śniadecki, Jędrzej 1811: Teorya Jestestw Organicznych. Vol. II. Wilno: Nakładem Józefa Zawadzkiego.
Talko-Hryncewicz, Julian 1888: Antropologia w ogóle i w zastosowaniu do kraju naszego. Wisła. Miesięcznik Geograficzno-Etnograficzny 2 (3), pp. 547–562.
Teczka Wędrowca. Bezprawia Niemców w koloniach afrykańskich. 1901: Wędrowiec 51, p. 1017.
Trollope, Anthony 1878: South Africa. London: Chapman and Hall
Tylor, Edward B. 1881: Anthropology. An Introduction to the Study of Man and Civilisation. London: Macmillan and CO.
Tylor, Edward B. 1902: Antropologia. Wstęp do badania człowieka i cywilizacji. Translated from English by Aleksandra Bąkowska. (second edition) Warszawa: Nakładem Stefana Dembego.
W. P. 1852: Wstęp. [In:] J. J. d’Omalius d’Halloy. O rasach ludzkich czyli Zasady etnografii. Wilno: Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego
W. Sz. 1903: Waga mózgu a inteligencja. Wszechświat 21, p. 316.
Waga, Antoni 1859: Historia naturalna: dzieło wskazujące pomoc do nauczania się tej umiejętności, uważanych w głównych stanowiskach jej wzrostu. Vol. I. Warszawa: W drukarni Karola Kowalewskiego.
Wiszniewski, Michał [1837] 1988: Charaktery rozumów ludzkich. Warszawa: PWN.
Wyprawa do Australii. 1880: Wędrowiec 206, pp. 376–379.
Wyrwicz, Karol 1770: Geografia Powszechna Czasów Teraźnieyszych Albo Opisanie krótkie Kraiów całego Świata […] Z nayświeższych wiadomości, Kraiopisarzów y Wędrowników Zebrana, ku pożytkowi Młodzi Narodowey na Szkoły Publiczne Wydana. Warszawa: Drukarnia Jezuitów.
Wyrwicz, Karol 1787: Historya powszechna skrócona. Vol. I. Warszawa: Drukarnia Nadworna J.K.Mci i Prze. Komissyi Eduk. Narodo.
Z Peru do Brazylii. Drugi wyjątek z podróży po południowej Ameryce Pawła Marcoy, Wędrowiec 1866, t. 7, nb 160, pp. 49-53.
Zapałowicz, Hugo 1899: Jedna z podróży na około ziemi. Vol. I, Lwów: Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta
Zawiliński, Roman 1885: Pokrewieństwo języków europejskich. Wędrowiec 44, p. 521.
Ahearn, Laura M.: 2013. Antropologia lingwistyczna. Translated by Wojciech Usakiewicz. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Barth, Fredrik; Gingrich Andre; Parkin Robert; Silverman Sydel 2007: Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska. (przeł. J. Tegnerowicz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Berlin, Isaiah 1978: Russian Thinkers. London: The Hogarth Press.
Berlin, Isaiah 2003: Rosyjscy myśliciele. Translated by Sergiusz Kowalski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Bernasconi, Robert: 2002. Kant as an Unfamiliar Source of Racism. [W:] Philosophers on Race: Critical Essays. Edited by Julie K. Ward, Tommy L. Lott. Oxford: Blackwell Publishers Ltd, pp. 145–166.
Bielicki, Tadeusz; Krupiński Tadeusz; Strzałko Jan 1987: Historia antropologii w Polsce. Przegląd Antropologiczny 53 (1–2), pp. 3–28.
Bilenky, Serhiy 2012: Romantic Nationalism in Eastern Europe. Russian, Polish and Ukrainian Political Imaginations. Stanford University Press.
Blanckaert, Claude 2007: Un fil d'Ariane dans le labyrinthe des origines. Langues, races et classification ethnologique au xixe siècle. Revue d'Histoire des Sciences Humaines 2 (n° 17), pp. 137–171.
Budrewicz, Tadeusz 2018: Rasa jako kategoria waloryzująca i estetyczna (na przykładzie opisu postaci). Przegląd Humanistyczny 3, pp. 69–82.
Eriksen, Thomas 2013: Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Gawin, Magdalena 2003: Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952). Warszawa: Wydawnictwo Nerition.
Hołda-Róziewicz, Henryka 1969: Prace antropologiczne Ludwika Krzywickiego na tle początków antropologii polskiej. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 4, pp. 649–659.
Jasiewicz, Zbigniew 2010: Początki etnologii/antropologii kulturowej w Polsce. Poszukiwanie nazw dla zainteresowań badawczych i rodzącej się dyscypliny. [In:] Antropolog wobec współczesności. Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, pp. 36–51.
Jasiewicz, Zbigniew 2011: Początki polskiej etnologii i antropologii kulturowej (od końca XVIII wieku do roku 1918). Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, Komitet Nauk Etnologicznych PAN.
Kubica, Grażyna 2015: Antropologiczny dyskurs rasowy: jego twórcy i dekonstruktorzy. [In:] W krainie metarefleksji. Księga poświęcona Profesorowi Czesławowi Robotyckiemu. Red. J. Barański, M. Golonka-Czajkowska, Anna Niedźwiedź. Kraków: Wydawnictwo UJ, pp. 88–109.
López, Ian F. Haney: 1999. The Social Construction of Race. In: Critical race theory – the cutting Edge by Richard Delgado and Jean Stefancic (Eds.). Temple University Press Philadelphia, pp. 163–176.
Lorkiewicz, Wiesław, Iwona Teul, and Paulina Kubicka. 2011: Introduction: A Brief History and Current State of Physical Anthropology in Poland. [In:] The Routledge Handbook of Archeological Human Remains and Legislation: An international guide to laws and practice in the excavations and treatment of archeological human remains, edited by Nicholas Màrquez-Grant, Linda Fibiger, pp. 331–339. London and New York: Routlege. Tylor and Francis.
Meijer, Miriam C. 1999: Race and Aesthetics in the Anthropology of Petrus Camper (1722–1789). Amsterdam: Rodopi.
Łukasiewicz, Krzysztof 2012: Z dziejów ujmowania relacji rasy i kultury. Prace Kulturoznawcze (14)1, pp. 193–199.
Makuch, Damian Włodzimierz 2018: Kłopoty z “rasą” – przypadek Ludwika Krzywickiego. Przegląd Humanistyczny 3, pp. 37–55.
Małczyński, Piotr, Mincer, Tadeusz. 2014: W stronę polskiej teorii rasy. Tematy z Szewskiej, 13(3), ss. 6–8.
Nowak, Joanna. 2009: Duchowe piętno społeczeństw. Złożoność i przeobrażenia polskiej refleksji nad narodem w XIX wieku. Warszawa: SOW.
Nowak, Joanna 2021a: „Rasa czyli plemię”. Problemy z nomenklaturą u początków polskiej antropologii. Studia a Filologii Polskiej i Słowiańskiej 56, pp. 1–20. DOI: 10.11649/sfps.2040.
Nowak, Joanna 2021b: U początku kształtowania się na ziemiach polskich nowoczesnych nauk o człowieku i jego zróżnicowaniu „rasowym”. Studia Historiae Scientiarum 20, pp. 61–86. DOI: 10.4467/2543702XSHS.21.004.14035.
Pomian, Krzysztof 2005: Niższe? Wyższe? Równe? Cywilizacja europejska wobec innych. Przegląd Historyczny 3, pp. 391–401.
Strzałko, Jan 2009: Darwin jako antropolog ewolucyjny. Problem ras ludzkich. Kosmos. Problemy nauk biologicznych, 58(3–4), pp. 273–278.
Szacki, Jerzy 1981: Historia myśli socjologicznej. Vol. II. Warszawa: PWN.
Taperek, Marta 2018: „Polscy Aryjczycy”. Pomiędzy naukowymi podstawami mitu a mitycznymi korzeniami nauki w dyskursie słowiańskim XIX wieku. Przegląd Humanistyczny 3, pp. 151–165.
Tendera, Magdalena 2015: “Etyka” rasy jako wybrane mechanizmy wewnątrzrasowe a kontrowersyjny charakter kategorii ras ludzkich. [In:] Społeczeństwo odpowiedzialne? O aspektach odpowiedzialności w życiu społecznym jednostek. K Cikała, W. B. Zieliński (ed.). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, pp. 152–163. DOI: 10.15633/9788374384254.14.
Tyrała, Radosław 2005: O jeden takson za dużo. Rasa jako kategoria społecznie problematyczna. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Walicki, Andrzej 2009: Naród, nacjonalizm, patriotyzm. [In:] Prace wybrane. Vol. I, Kraków: Universitas.
Wrzesińska, Katarzyna 2013: Megalomania narodowa w ujęciu twórców polskich początku XX wieku. Sprawy Narodowościowe. Seria nowa 42, pp. 67–87.
Wrzesińska, Katarzyna 2021a: Termin rasa i jego synonimy w polskiej refleksji naukowej i popularnonaukowej w latach 1864–1918. Studia a Filologii Polskiej i Słowiańskiej 56, pp. 1–17. DOI: 10.11649/sfps.2041.
Wrzesińska, Katarzyna 2021b: Zanim skrystalizował się zakres badań, czyli o rozwoju nauk o człowieku i rasach ludzkich na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX wieku. Studia Historiae Scientiarum 20, pp. 31–59. DOI: 10.4467/2543702XSHS.21.003.14034.
Zubek, Aniela; Barciszewski, Jakub; Belter, Agnieszka; Barciszewski, Jan 2018: Teoria jestestw organicznych Jędrzeja Śniadeckiego. Rewolucja w spojrzeniu na życie. Nauka 4, pp. 165–175.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Funding data
-
Narodowe Centrum Nauki
Grant numbers 2016/21/B/HS3/03696
