A New Proposal for the Periodization of the History of Botany in Poland
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.23.008.17699Keywords:
history of botany, plant sciences, Poland, periodization, periods of developmentAbstract
Periodization is used to divide a given branch of science into shorter, relatively homogeneous periods. In the first part of the present work, several previous periodizations of the history of botany in Poland are analyzed. The periodization by Stanisław Bonifacy Jundziłł (1761–1847), a clergyman, botanist, and later a botany professor at the University of Vilna (Vilnius), was based on political events, such as the beginnings of the reign of kings, as well as events related to the organization of science in Poland. Franciszek (Franz) Herbich (1791–1865), a military doctor and botanist, proposed two eras in the history of botany in Galicia (part of Poland under Austrian rule). He based the demarcation of these epochs on the activity of Willibald Besser (1784–1842), an eminent botanist working in Galicia. Josef Armin Knapp (1843–1899), a member of the Physiographic Commission of the Scientific Society of Kraków, distinguished five periods on the basis of events in the history of botany in Poland. Bolesław Hryniewiecki (1875–1963), professor of systematics and phytogeography at the University of Warsaw as well as a keen historian of botany, was the author of several periodizations. In the periodization proposal of 1927, he distinguished five periods, in the proposal of 1933 – six periods, and in the proposal of 1948 – only three ones. His proposals were based mainly on political events. Władysław Szafer (1886–1970), one of the most outstanding Polish botanists of his time, co-author of the project of nature protection in the world, who was interested in the history of botany, published his own attempt at periodization. He divided the history of botany in Poland into 10 periods, which were not distinguished on the basis of a uniform criterion. Zdzisław Kosiek (1920–1997), a historian of agriculture and long-time director of the Main Library of the Agricultural University in Kraków, divided the history of botany in Poland into five periods on the basis of political events. All the above proposals were based on criteria mostly unrelated to the history of the plant science in Poland, like the reign of kings, political events abroad, political events in Poland, or foreign events in science.
The basis of the present proposal for the periodization of the history of botany in Poland is an analysis of the biographies of 1,773 botanists and amateur botanists who were active in Poland in the past. (These biographies were prepared for the “Biographical Dictionary of Polish Botanists” (in press).) In this way, within botany one could distinguish specialties in which these botanists operated, and the periods in which these specialties were dominant among botanists. The result was a demarcation of periods in which botanists tended to cultivate a given branch (specialty) of botany. The periodization covers the period from the mid-14th century, when the first Polish work containing information about plants was written, to 2022, when the last botanist included in the study died.
This periodization proposal divides the history of botany in Poland into six phases: 1 – from around the mid-14th century to the last quarter of the 16th century (medicinal botany), 2 – until the last quarter of the 18th century (the oldest publications on the flora), 3 – until around the middle of the 19th century (In that period a significant part of the botanical output was the floristic subject matter.), 4 – until the end of the 19th century (the beginning of modern botanical research), 5 – covered the first two quarters of the 20th century (This phase was characterized by extremely increased activity in all fields of botany.) The 6th period covers the last 50 years of the 20th century and the first 22 years of the 21st century.
Due to legal regulations on the protection of personal data, it was not possible to analyze the biographies of living botanists and the accessible data could not be compared with corresponding data from previous phases. For this reason the analysis concerning this period is considerably limited.
References
[Anonim] 1877: Fest-Versammlung am 8. April 1876 zur Feier der fünfundzwanzigjährigen Bestehens der k.k. zoologisch-botanischen Gesellschaft. Verhandlungen der k. k. zoologich-botanischen Gesellschaft in Wien 26, ss. 3069.
Berdau, Feliks 1859: Przegląd flory okolic Krakowa. Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 26, ss. 213–658.
Besser, Willibald S. J. G. 1809: Primitiae florae Galiciae Austriacae utriusque: encheiridion ad excursiones botanicas. Pars 1, Monandria – Polyandria, Pars 2, Didynamia – Dioecia. Viennae: A. Doll.
Breyne, Jakob [1674]–1678: Exoticarum aliarumque minus cognitarum plantarum centuria prima, cum figuris aeneis summo studio elaboratis. Gedani.
Breyne, Jakob 1739: Prodromi fasciculi rariorum plantarum primus et secundus, quondam separatim, nunc nova hac editione multum desiderata coniunctim editi, notulisque illustrati […]. Gedani, wyd. 2.
Czerwiakowski, Ignacy Rafał 1841: Botaniki ogólnej roślin jawnopłciowych z. 1–2. Kraków: w Drukarni Uniwersytetu.
Czerwiakowski, Ignacy Rafał 1849: Opisanie roślin skrytopłciowych lekarskich i przemysłowych. Botaniki szczególnej część pierwsza. Kraków: w Drukarni Uniwersytetu.
Darwin, Charles 1859: On the origin of species by means of natural selection. London: John Murray.
Dolatowski, Jakub [w druku]: Wołoszczak Eustachy. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Domański, Cezary W. [w druku]a: Conwentz Hugo Wilhelm. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Domański, Cezary W. [w druku]b: Goldflusówna (Goldflus, od 1921 Gościeńska) Matylda Maria Magdalena. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Domański, Cezary W. [w druku]c: Zapałowicz Hugo Michał Antoni Leopold. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Elsner, Moritz 1837: Flora von Hirschberg und dem angrenzenden Riesengebirge. Breslau: G.P. Aderholz.
Encyklopedyja Powszechna, T. 1. 1859. Samuel Orgelbrand editor, Warszawa.
Falimirz, Stefan 1534: O ziolach y o moczy gich, o paleniu wodek z zioł, o oleykach przyprawianiu, o rzeczach zamorskich [...]. [Kraków]: Florian Vnglerius […].
Frey, Ludwik [w druku]: Kluk Jan Krzysztof. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Glicklhorn, Josef 1951: 100 Jahre Zoologich-Botanische Gesellschaft in Wien. Verhandlungen der Zoologich-Botanischen Gesellschaft in Wien 92, ss. 7–24.
Günther, Karl Christian, Grabowski, Heinrich, Wimmer, Friedrich 1824: Enumeratio stirpium phanerogamarum quae in Silesiae sponte proveniunt. Vratislaviae: apud Guilielmum Theophilum Korn.
Herbich, Franz 1860: Skizze zu einer Geschichte der Botanik in Galizien. Verhandlungen der k.k. zoologisch-botanischen Gesellschaft in Wien 10, ss. 630–634.
Homann, Georg Gotthilf 1828–1835: Flora von Pommern […]. T. 1–3. Köslin.
Hryniewiecki, Bolesław 1927: Historja botaniki w Polsce. [In:] Poradnik dla samouków. T. VII. Botanika cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego – Instytutu Popierania Polskiej Twórczości Naukowej, ss. 699–720.
Hryniewiecki, Bolesław 1933: Précis de l’histoire de la botanique en Pologne. Cracovie: Drukarnia Narodowa.
Hryniewiecki, Bolesław 1948: Rozwój botaniki w Polsce. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. (ser.: „Historia nauki polskiej w monografiach”).
Hryniewiecki, Bolesław 1949: Zarys dziejów botaniki. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Jakubiec, Paweł [w druku]: Kosiek Zdzisław. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Joannicius, Gabriel 1616: Plantarum Cracoviensium indicem proprium latine confectum. Cracoviae: Andr. Petricovius [druk zaginiony].
Jundziłł, Józef 1830: Opisanie roślin w Litwie, na Wołyniu, Podolu i Ukrainie dziko rosnących, iako i swojonych podług wydania szesnastego układu roślin Linneusza. Wilno: Józef Zawadzki.
Jundziłł, Stanisław Bonifacy 1791: Opisanie roslin w prowincyi W. X. L. naturalnie rosnących według układu Linneusza. Wilno: W Drukarni J.K. Mci y Rzeplitey u XX. Piarów.
Jundziłł, Stanisław Bonifacy 1804–1805: Początki botaniki. Cz. 1–2. Warszawa: Druk. Xięży Piarów.
Jussieu, Adrian Laurent de 1849: Wykład początków botaniki. Vol. 2. Botanika. Tłumaczył T. Chałubiński. Warszawa: w drukarni Stanisława Strąbskiego. (ser.: „Wykład początków historii naturalnej”, Vol. 2).
Jussieu, Antoine Laurent de 1789: Genera plantarum secundum ordines naturales disposita, juxta methodum in Horto Regio parisiensi exaratam. Parisii: Herissant et Theophilum Barrois.
Kapała, Krzysztof [w druku]: Berdau Feliks Walery. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Kapler, Adam [w druku]a: Tomasz z Sarepty, Tomasz z Tilbury, OPraem. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Kapler, Adam [w druku]b: Wichura Max Ernst. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Knapp, Josef Armin 1872: Die bisher bekannten Pflanzen Galiziens und der Bukowina. Wien: Wilhelm Braunmüller.
Köhler, Piotr 2002: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności. Botany at the Academic Society of Cracow, Academy of Sciences and Letters and the Polish Academy of Sciences and Letters (1815–1952). Kraków: Polska Akademia Umiejętności. (ser.: „Studia i Materiały do Dziejów Polskiej Akademii Umiejętności”, Vol. 2). ISBN 83-88857-19-3
Köhler, Piotr 2004: Bibliografia botaniki w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1818–1952–2000). Bibliography of botany at the Academic Society of Cracow, Academy of Sciences and Letters and the Polish Academy of Sciences and Letters (1818–1952–2000). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN. ISBN 83-89648-14-8
Köhler, Piotr 2009a: Leksykon Botaników Polskich. Franciszek (Franz) Herbich. Wiadomości Botaniczne 53(1/2), ss. 81–88.
Köhler, Piotr 2009b: Szafer Władysław Józef, krypt. W.S. (1886–1970). Polski Słownik Biograficzny, vol. 46, ss. 401–407.
Köhler, Piotr 2020: The first flora of Poland. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 65(4), pp. 29–41. DOI: 10.4467/0023589XKHNT.20.026.128
Köhler, Piotr 2021: Władysław Szafer as a palaeobotanist. Studia Historiae Scientiarum 20, pp. 191–212. DOI: 10.4467/2543702XSHS.21.007.14038.
Köhler, Piotr [w druku]a: Ber Artur (Alter). [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]b: Bernhardi (Bernhardus, de Bernitz) Marcin. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]c: Besser Willibald (właść. Suibert Joseph Gottlieb) [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]d: Breyne (Breyn, Breynius) Jakob (Jakub). [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]e: Chałubiński Tytus. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]f: Erndtel (Erndel, Erndl) Christian Heinrich. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]g: Gilibert Jean Emmanuel. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]h: Hacquet Baltazar (Belsazar). [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]i: Hryniewiecki Bolesław. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]j: Jentys Stefan. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]k: Jonston Jan. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]l: Jundziłł Stanisław Bonifacy. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]m: Kamieński Franciszek Dionizy. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]n: Klein Jacob Theodor. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]o: Knapp Josef Armin [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]p: Kotula Bolesław. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]r: Prażmowski Adam. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]s: Rzączyński Gabriel. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]t: Wigand Johann. [W:] [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku]u: Wittmann (Witmann) Ernst (Ernest) Dominik. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Köhler, Piotr [w druku] : Zawadzki (Zawadski, Zawadzsky) Aleksander (Alexander) (właściwie Józef Antoni). [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Kosiek, Zdzisław 1983: Botanika. [W:] Kazimierz Maślankiewicz (red.), Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce. Warszawa: Wiedza Powszechna, ss. 413–479.
Krzeptowska-Moszkowicz, Izabela [w druku]: Godlewski Emil sen. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Lorek, Christian Gottlieb 1826–1830: Flora prussica. Abbildungen sämmtlicher bis jetzt aufgefunden Pflanzen in Preussen. Königsberg: zu haben bei dem Verfasser und in der Unzerschen Buchhandlung.
Łobarzewski, Hyacinthus 1847: Muscorum frondosorum species novas halicienses. Haidingers Naturwissenschaftliche Abhandlungen, gesammelt und durch Subscription herausgegeben 1, ss. 47–64.
Łobarzewski, Hyacinthus 1849: Musci hypnoidei Galiciae rariores. Leopoli.
Majewski, Tomasz 2005: Botanika w warszawskich czasopismach „Pamiętnik Fizjograficzny” i „Wszechświat”. Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki 14(1–2), ss. 147–165.
Mularczyk, Magdalena [w druku]a: Schube Theodor Eugen Ferdinand. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Mularczyk, Magdalena [w druku]b: Schwenckfeld (Schwenckfeldt, Schwenckfelt, Schvenckfelt) Caspar. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Pampuch, Adalbert 1840: Flora Tremesnensis. Tremessen: Druck und Verlag von Gustav Slavski.
Price, Derek John de Solla 1967: Mała Nauka – Wielka Nauka. Tłumaczył Piotr Graff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Reyger, Gottfried 1764–1766: Tentamen florae Gedanensis methode sexuali accomodatae. Vol. 1, 2. Dantisci: Apud D. L. Wedel.
Rzączyński, Gabriel 1721: Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lituaniae annexarumq[ue] provinciarum in tractatus XX divisa […]. Sandomiriae: typis Collegii Soc. Jesu.
Schwenckfeld, Caspar 1600: Stirpium & Fossilium Silesiae Catalogus in quo praeter etymon, natales, tempus, Natura & vires cum variis experimentis assignantur. Lipsiae: Albertus.
Simon de Lowicz 1532: Aemilius Macer de herbarum virtutibus, cum veris figuris herbarum […]. Cracoviae: H. Ungerowa.
Słownik Języka Polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/;2571230 [dostęp: 12 V 2022]
Suchodolski, Bogdan editor 1970–1987: Historia nauki polskiej. Vol. 1. Średniowiecze. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. 1970, ss. 318–320; Vol. 2. Barok. Oświecenie. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. 1970, ss. 128–131; Vol. 3. 1795–1862. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo. 1977, ss. 490–501 (Z. Brzozowski); t.. 4 cz. III. 1863–1918. Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987, ss. 339–359 (Z. Kosiek).
Syrennius, Simon 1613: Zielnik herbarzem z ięzyka łacinskiego zowią to iest Opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow y mocy zioł wszelakich [...] polskim ięzykiem zebrany y na osmiero ksiąg rozłozony [...]. Cracoviae: [w Drukarni Bazylego Skalskiego].
Szafer, Władysław [1967]: Z teki przyrodnika. [t. 2]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna, ss. 143–152.
Szweykowska, Alicja; Szweykowski, Jerzy 2003: Botanika. T. 1. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 8301139463, ISBN 8301139536.
Waga, Jakub: 1847–1848. Flora Polska jawnokwiatowych rodzajów oraz botaniczne opisy tak dzikich jako i hodowanych pod otwartem niebem jawnokwiatowych Królestwa Polskiego roślin. T. 1 i 2. Warszawa: w drukarni Stanisława Strąbskiego.
Wigand, Johann 1590: Vera historia de Succino Borussico, de Alce Borussica & de herbis in Borussia nascentibus. Ienae: typis Tobiae Steinmani.
Wimmer, Friedrich, Grabowski, Heinrich 1827–1829: Flora Silesiae. Vratislaviae: Guil. Theoph. Korn
Zawadzki, Alexander 1835: Enumeratio plantarum Galiciae & Bukowinae, oder die in Galizien und der Bukowina wildwachsenden Pflanzen mit genauer Angabe ihrer Standorte. Breslau: bei W. G. Korn.
Zawadzki, Alexander 1836: Flora der Stadt Lemberg […]. Lemberg: Kuhn und Millikowski.
Zemanek, Alicja [w druku]a: Czerwiakowski Napoleon Ignacy Rafał. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]b: Janczewski Edward, Glinka. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]c: Joannicy (Joannicius, Joannicki, Hanuszek) Gabriel. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]d: Raciborski Marian. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]e: Rehman (Rehmann) Jan Antoni. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]f: Rostafiński Józef Tomasz. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]g: Stanko (Stanconis) Jan. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]h: Syreński Szymon (Syreniusz, Syrenius, Syrennius, Sacranus czyli pochodzący z Oświęcimia). [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja [w druku]i: Szymon z Łowicza. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Zemanek, Alicja; Köhler, Piotr 2019: Botany at Stefan Batory University in Vilna (Wilno, Vilnius) (1919–1939). Studia Historiae Scientiarum 18, pp. 93–137. DOI: 10.4467/2543702XSHS.19.005.11011
Zemanek, Alicja; Köhler, Piotr 2020: Botanika na USB w Wilnie. [W:] Anna Supruniuk, Jerzy Szudy (red.), Dzieje Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1919–1939). T. 2, ss. 121–289. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. ISBN 978-83-231-4478-6
Zemanek, Alicja; Köhler, Piotr 2021: „Mierz siłę na zamiary” – nauczanie botaniki w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (1919–1939). ˮMeasure Your Strength Against Intentions” – Teaching of Botany at the Stefan Batory University in Vilnius (1919–1939). Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki 30(1), ss. 41–87. https://www.ihnpan.pl/wp-content/uploads/2021/08/3-Zemanek_Kohler.pdf
Ziarnek-Korchak, Magdalena [w druku]a: Reyger Gottfried. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Ziarnek-Korchak, Magdalena [w druku]b: Winkelmann Johann. [W:] Piotr Köhler (red.), Słownik biograficzny botaników polskich.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Piotr KöhlerFunding data
-
Ministerstwo Edukacji i Nauki
Grant numbers Narodowy Program Rozwoju Humanistyki (nr umowy: 0333/NPRH7/H11/86/2018.