Słowa kluczowe
finansowe sankcje międzynarodowe
kryptoaktywa
zdecentralizowane finanse
DeFi
cyfrowy pieniądz banku centralnego
rozporządzenie MiCA
CBDC
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony problematyce międzynarodowych sankcji finansowych w kontekście wyzwań, jakie stawia dla ich skuteczności rynek kryptowalutowy. Punktem odniesienia dla tej analizy są sankcje nałożone przez Radę Unii Europejskiej (wspierane zastosowaniem komplementarnych sankcji przez część społeczności międzynarodowej) na Federację Rosyjską w związku z jej agresją na Ukrainę. Celem artykułu jest ukazanie rożnych płaszczyzn oceny skuteczności sankcji, a zwłaszcza wskazanie przyczyn, dla których w większości wypadków, pomimo osłabiania potencjału gospodarczego sankcjonowanego kraju, nie realizują one pierwotnego celu ich nałożenia, czyli powstrzymania działań militarnych. W tym przedmiocie osią zainteresowania jest aktualny oraz prospektywny wpływ rozwiązań finansowych opartych na technologii blockchain na tworzenie istotnej luki w systemie sankcyjnym, która pozwala eliminować lub marginalizować skutki międzynarodowych sankcji finansowych. To zagadnienie jest oceniane także przez pryzmat aktualnie wdrażanych unijnych regulacji rynku kryptowalut, w tym zastosowania do transakcji kryptowalutowych tzw. travel rule.
Bibliografia
Avgouleas E., Seretakis A., How Should Crypto Lending Be Regulated Under EU Law?, „European Business Organization Law Review” 2023, t. 24, z. 3, s. 421–438. https://doi.org/10.1007/s40804-023-00293-3.
Becker K., Blockchain Matters – Lex Cryptographia and the Displacement of Legal Symbolics and Imaginaries, „Law and Critique” 2022, t. 33, s. 113–130. https://doi.org/10.1007/s10978-021-09317-8.
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2003.
Demarais A., Backfire: How Sanctions Reshape the World Against U.S. Interests, New York 2022.
Givant S., Halmos P., Introduction to Boolean Algebras (Undergraduate Texts in Mathematics), New York 2009.
Hufbauer G.C. i in., Economic Sanctions Reconsidered: Supplemental case histories, Washington 2007.
Maia G., Vieira dos Santos J., MiCA and DeFi („Proposal for a Regulation on Market in Cryptoassets” and „Decentralised Finance”), „Revista Electrónica de Direito” 2022, t. 28, nr 2, s. 57–82.
Opałek K., Wróblewski J., Prawo. Metodologia, filozofia, teoria prawa, Warszawa 1991.
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Pape R.A., Why Economic Sanctions Do Not Work, „International Security” 1997, t. 22, nr 2, s. 90–136.
Pease M., Lamport L., Shostak R., The Byzantine Generals Problem, „ACM Transactions on Programming Languages and Systems” 1982, t. 4, z. 3, s. 382–401. https://doi.org/10.1145/357172.357176.
Wilkens R., Falk R., Smart Contracts. Grundlagen, Anwendungsfelder und rechtliche Aspekte, Wiesbaden 2019.
Zetzsche D.A., Arner D.W., Buckley R.P., Decentralized Finance, „Journal of Financial Regulation” 2020, t. 6, z. 2, s. 172–203. https://doi.org/10.1093/jfr/fjaa010.
Źródła internetowe
Annual value of international reserves of Russia from 2012 to 2022, by type, Statista, https://www.statista.com/statistics/1049298/russia-international-reserves-value-by-type/ [dostęp: 5 III 2024].
Bank of Russia foreign exchange and gold asset management report, Bank of Russia, Moscow 2022, https://www.cbr.ru/Collection/Collection/File/39685/2022-01_res_en.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Bitcoin Mining Map, CCAF, https://ccaf.io/cbnsi/cbeci/mining_map [dostęp: 5 III 2024]. BRICS Information Portal, http://infobrics.org/ [dostęp: 5 III 2024].
Busch K.E., Tierno P., Russian Sanctions and Cryptocurrency, Congressional Research Service, 4 V 2022 r., https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IN/IN11920 [dostęp: 5 III 2024].
Buterin V., Ethereum: A Next-Generation Smart Contract and Decentralized Application Platform, 2014 r., https://www.weusecoins.com/assets/pdf/library/Ethereum_white_paper-a_next_generation_smart_contract_and_decentralized_application_platform-vitalik-buterin.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Central Bank Digital Currencies. Building Block of the Future of Value Transfer, Deloitte, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/in/Documents/financial-services/in-fs-cbdc-noexp.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Central bank digital currencies: foundational principles and core features, Bank for International Settlements, 2020 r., https://www.bis.org/publ/othp33.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Cryptocurrencies: a way to evade sanctions?, BAFFI – Centre on Economics, Finance and Regulation, https://baffi.unibocconi.eu/research-units/mints-alternative-monies/newsletter/issue-0/cryptocurrencies-way-eva de-sanctions [dostęp: 5 III 2024].
Crypto-assets relevant pro-vision: Article 5b(2) of Council Regulation (EU) No 833/2014 – frequently asked questions, UE, 21 III 2023 r., https://finance.ec.europa.eu/system/files/2023-03/faqs-sanctions-russia-crypto_en.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Decentralised Finance – Principles for building a robust digital economy, AFME, 6 VI 2023 r., https://www.afme.eu/Portals/0/DispatchFeaturedImages/AFME%20DeFi%20Whitepaper.pdf [dostęp: 5 III 2024].
Field J., Sanctions, Russia and ‘crypto crime’, CoinGeek, 7 IV 2023 r., https://coingeek.com/sanctions-russia-and-crypto-crime/ [dostęp: 5 III 2024].
Izenman K., The Other Side of the Digital Coin: Central Bank Digital Currencies and Sanctions, RUSI, 26 V 2021 r., https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/other-side-digital-coin-central-bank-digital-currencies-and-sanctions [dostęp: 5 III 2024].
Karwowski K., Jeden statek – różni kapitanowie. Grupa BRICS po rozszerzeniu, Instytut Nowej Europy, 20 III 2024 r., https://ine.org.pl/jeden-statek-rozni-kapitanowie-grupa-brics-po-rozszerzeniu/ [dostęp: 26 III 2024].
Komunikat prasowy Komisji Europejskiej: Ukraine: EU agrees to extend the scope of sanctions on Russia and Belarus, 9 III 2022 r., https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1649 [dostęp: 5 III 2024].
Leali G., France not opposed in principle to cutting Russia from SWIFT: Bruno Le Maire, Politico, 25 II 2022 r., https://www.politico.eu/article/Frances-le-maire-not-against-cutting-russia-out-of-swift/ [dostęp: 5 III 2024].
Pape R.A., wpis na portalu LinkedIn, https://uk.linkedin.com/posts/robert-pape_someone-asked-my-view-on-how-sanctions-are-activity-6970475273985171456-6ora [dostęp: 5 III 2024].
Pismennaya E., Russia Values Local Crypto at $200 Billion as Rules Near, Bloomberg, 1 II 2022 r., https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-01/russia-values-local-crypto-market-at-200-billion-as-rules-near#xj4y7vzkg [dostęp: 5 III 2024].
Sanctions and Restrictions Against Russia in Response to its Invasion of Ukraine, Ministry of Foreign Affairs Singapore, 5 III 2022 r., https://www.mfa.gov.sg/Newsroom/Press-Statements-Transcripts-and-Photos/2022/03/20220305-sanctions/ [dostęp: 5 III 2024].
Szabo N., Smart Contracts, https://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo.best.vwh.net/smart.contracts.html [dostęp: 5 III 2024].
Szabo N., Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets, 1996 r., https://www.fon.hum.uva.nl/rob/Courses/InformationInSpeech/CDROM/Literature/LOTwinterschool2006/szabo. best.vwh.net/smart_contracts_2.html [dostęp: 5 III 2024].
Wilson T., Rouble-crypto trading soars as sanctions hit Russian currency, Reuters, 28 II 2022 r., https://www.reuters.com/markets/europe/rouble-crypto-trading-soars-sanctions-hit-russian-currency-2022-02-28/ [dostęp: 5 III 2024].
Wiśniewska I., Rosyjska gospodarka w roku 2022. Adaptacja i rosnący deficyt budżetu, OSW, 16 II 2023 r., https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-02-16/rosyjska-gospodarka-w-roku-2022-adaptacja-i-rosnacy-deficyt [dostęp: 5 III 2024].
Wpływ sankcji na rosyjską gospodarkę, Rada UE, https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/impact-sanctions-russian-economy/ [dostęp: 5 III 2024].
Wright A., De Filippi P., Decentralized Blockchain Technology and the Rise of Lex Cryptographia, preprint, SSRN, 12 III 2015 r., https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2580664 [dostęp: 5 III 2024]. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2580664.
Wright C.S., Bitcoin Is Anything BUT Anonymous, Bitcoin & Blockchain Tech, 1 IX 2019 r., https://craigwright.net/blog/bitcoin-blockchain-tech/bitcoin-is-anything-but-anonymous/ [dostęp: 5 III 2024].
Rosyjskie źródła internetowe
В ЦБ сообщили о 70% внутрироссийского трафика у национального аналога SWIFT, Известия, 3 VII 2023 r., https://iz.ru/1538263/2023-07-03/v-tcb-soobshchili-o-70-vnu-trirossiiskogo-trafika-u-natcionalnogo-analoga-swift [dostęp: 5 III 2024].
ЦБ предложил дать зарубежным банкам доступ к цифровому рублю с 2025 года, RBC.ru, 10 X 2023 r., https://www.rbc.ru/finances/10/10/2023/6523e87b9a7947b24f71b430 [dostęp: 5 III 2024].
Российский аналог SWIFT распространяется на Восток, News.Ru, 27 I 2024 r., https://news.ru/economics/rossijskij-analog-swift-rasshiryaet-svoe-vliyanie [dostęp: 5 III 2024].
Akty prawne
Rozporządzenie Rady (UE) 2024/745 z dnia 23 lutego 2024 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 833/2014 dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE L z 23 II 2024 r.).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 150/40 z 9 VI 2023 r.).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1113 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i niektórych kryptoaktywów oraz zmiany dyrektywy (UE) 2015/849 (Dz. Urz. UE L 150/1 z 9 VI 2023 r.).
Rozporządzenie Rady (UE) 2022/1904 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE LI 259/3 z 6 X 2022 r.).
Rozporządzenie Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE L 111/1 z 8 IV 2022 r., ze zm.).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 r. dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE L 229/1 z 31 VII 2014 r., ze zm.).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. Urz. UE L 78/6 z 17 III 2014 r., ze zm.).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 359/2011 z dnia 12 kwietnia 2011 r. dotyczące środków ograniczających skierowanych przeciwko niektórym osobom, podmiotom i organom w związku z sytuacją w Iranie (Dz. Urz. UE L 100/1 z 14 IV 2011 r., ze zm.).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz. Urz. UE L 134/1 z 20 V 2006 r., ze zm.).
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (t.j. DzU z 2023 r. poz. 1497, ze zm.).
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. DzU z 2023 r. poz. 221, ze zm.).
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. DzU z 2023 r. poz. 1124, ze zm.).
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j. DzU z 2022 r. poz. 2360, ze zm.).
Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. DzU z 2023 r. poz. 753, ze zm.).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. DzU z 2023 r. poz. 1610, ze zm.).
Rosyjskie akty prawne
Федеральный закон от 31.07.2020 № 259-ФЗ „О цифровых финансовых активах, цифровой валюте и о внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации”, Kremlin.ru, http://www.kremlin.ru/acts/bank/45766/page/1 [dostęp: 5 III 2024].
Федеральный закон от 14.07.2022 № 331-ФЗ „О внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации и о приостановлении действия отдельных положений статьи 5.1 Федерального закона «О банках и банковской деятельности»”, http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001202207140083?index=1 [dostęp: 5 III 2024].
Федеральный закон от 24.07.2023 № 339-ФЗ „О внесении изменений в статьи 128 и 140 части первой, часть вторую и статьи 1128 и 1174 части третьей Гражданского кодекса Российской Федерации”, http://publication.pravo.gov.ru/document/00012023072 40009 [dostęp: 5 III 2024].
Федеральный закон от 24.07.2023 № 340-ФЗ „О внесении изменений в отдельные законодательные акты Российской Федерации”, http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001202307240024 [dostęp: 5 III 2024].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego