Słowa kluczowe
ujawnienie tajemnicy
informacje niejawne
postępowanie sprawdzające
poświadczenie bezpieczeństwa
kontrwywiad.
Abstrakt
W artykule omówiono regulacje administracyjne odnoszące się do organizacji systemu ochrony informacji niejawnych w Republice Chorwacji oraz w Bośni i Hercegowinie, a także przedstawiono przepisy karne dotyczące przestępstw przeciwko ochronie informacji niejawnych obowiązujące w tych krajach wraz z interpretacją tych przepisów. W artykule zaprezentowano również wybrane przepisy administracyjne regulujące procedurę realizacji postępowań sprawdzających w celu wydania poświadczenia bezpieczeństwa umożliwiającego dostęp do informacji niejawnych. Dodatkowo omówiono przesłanki klasyfikacji informacji i przyznania im określonej klauzuli tajności. Na podstawie analizy przepisów obowiązujących w Bośni i Hercegowinie (art. 164 § 9 Kodeksu karnego) i porównania ich z przepisami obowiązującymi z Polsce m.in. sformułowano wniosek, że polskie ustawodawstwo nie obejmuje kontratypu, który uwalniałby od odpowiedzialności karnej depozytariuszy tajemnic przekazujących informacje niejawne (bez uzyskania zgody określonych prawem organów) w celu ścigania sprawców przestępstw. Powyższe może być podstawą legislacyjnego postulatu de lege ferenda. Artykuł nie wyczerpuje poruszanego tematu, a jedynie wskazuje wybrane zagadnienia systemu ochrony informacji
niejawnych. Zainicjowana eksploracja może zostać wykorzystana do przeprowadzenia w przyszłości pogłębionych badań przedmiotowego zagadnienia.
Bibliografia
Bačič A., Bačič B., Sloboda informiranja u sistemu ustavne podjele vlasti, w: Pravo na pristup informacjiam i zaŠtita osobnih podataka, B.B. Vetma, M. Boban (red.), Split 2015, s. 25–66.
Jawność i jej ograniczenia, G. Szpor (red. nauk.), t. 11: Standardy europejskie, C. Mik (red.), Warszawa 2016.
Krysieniel K., Ewolucja systemu politycznego w Chorwacji 1990–2010. Próba bilansu, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 23, s. 241–260.
Osóbka P., System konstytucyjny Bośni i Hercegowiny, Warszawa 2011.
Peran B., Goreta M., Vukošić K., Pojam i vrste tajni, „Zbornikradova. Veleučilišta u Šibeniku” 2015, nr 3–4.
Rajko A., Tajni podaci: nužnost i (ili) informativna diskriminacija?, „Politička misao” 1997, t. 34, nr 3.
Składowski K., System rządów w Republice Chorwacji, Łódź 2013.
Turkovič K. i in., Komentar kaznenog zakona, Zagreb 2013.
Wądołowski R., Ochrona informacji niejawnych w USA. Wybrane regulacje karne i administracyjne, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2021, nr 25, s. 146–182.
Wądołowski R., Ochrona tajemnicy państwowej w Federacji Rosyjskiej. Wybrane regulacje karne i administracyjne, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2021, nr 24, s. 63–90.
Źródła internetowe
Sigurnosno–obavještajna agencija, https://www.soa.hr/hr [dostęp: 1 X 2021].
Ured Vijeća za nacionalnu sigurnost, https://www.uvns.hr/ [dostęp: 1 X 2021].
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (DzU z 1997 r. nr 78 poz. 483, ze zm.).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (t.j. DzU z 2019 r. poz. 742, ze zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j: DzU z 2022 r. poz. 1138).
Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Chorwacji o wzajemnej ochronie informacji niejawnych, podpisana w Warszawie dnia 6 października 2016 r. (DzU z 2017 r. poz. 2071).
Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Radą Ministrów Bośni i Hercegowiny o ochronie informacji niejawnych, podpisana w Sarajewie dnia 7 czerwca 2016 r. (DzU z 2017 r. poz. 1254).
Akty prawne Republiki Chorwacji
Ustav Republike Hrvatske (Narodne Novine broj 56/1990).
Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o pravu na pristup informacijama (Narodne Novine broj 85/2015).
Zakon o prawu na pristup informacijama (Narodne Novine broj 25/2013).
Zakon o izmjeni Zakona o tajnosti podataka (Narodne Novine broj 86/2012).
Kazneni zakon (Narodne Novine broj 125/2011).
Zakon o informacijskoj sigurnosti (Narodne Novine broj 79/2007, 2484).
Zakon o tajnosti podataka (Narodne Novine broj 79/2007, 2483).
Odluku o proglašenju promjene Ustava Republike Hrvatske (Narodne Novine broj 76/2010).
Akty prawne Bośni i Hercegowiny
Ustav Bosne i Hercegovine. Sarajevo, Office of the High Representative, https://biblioteka.sejm.gov.pl/wp content/uploads/2016/09/Bo%C5%9Bnia-i-Hercegowina_bos_010716.pdf.
Zakon o zaštiti tajnih podataka (Službeni glasnik BiH broj 54/2005).
Krivični zakon Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik BiH broj 3/2003).
Krivični zakon Federacije Bosne i Hercegovine (Službene novine FBiH broj 36/2003 ispr. – 75/2017).
Akty prawne USA
Constitution of the United States of America, House of Representatives, dok. No 110 – 50.
Zarządzenie wykonawcze prezydenta USA
The President Executive Order 13526 of 2009, Classified National Security Information, https://
www.federalregister.gov/documents/2014/07/30/2014-17836/classified-national-security-information[dostęp: 18 V 2022].
Orzecznictwo
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 X 2009 r., sygn. akt K 26/08.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 VII 2017 r., sygn. akt I OSK 932/16.
Wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie „Hustler” v. Falwell, 485 U.S. 46, 24 II 1988 r.
Artykuły zamieszczone w czasopiśmie objęte są licencją CC BY-NC-SA 4.0 (Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe).