Some Remarks on the Ancient Sources and Premises of the Theory of Nicolaus Copernicus
DOI:
https://doi.org/10.4467/2543702XSHS.24.003.19576Keywords:
Aristarchus, Aristotle, Commentariolus, De revolutionibus, Eudoxus, Nicolaus Copernicus, Plato, Ptolemy, PythagoreansAbstract
De revolutionibus [orbium coelestium] by Nicolaus Copernicus was a groundbreaking work for 16th-century Europe. Copernicus’s cosmological thesis was in some opposition to Ptolemy’s thesis and therefore opinio communis, not without some error, called it the heliocentric theory. It seems that the cosmological thesis should not be understood only as a simple negation of the earlier theory and Copernicus’s good knowledge of Greek metaphysics and cosmology also played its part. So, what were the grounds upon which Copernicus’s philosophy was founded? Can these premises be found in the analyses of the Pythagoreans and Greek mathematicians Aristarchus and Eudoxus? Are such premises provided only by Plato and Aristotle? Is it possible to indicate other Greek sources of Copernicus’s theory? If so, do they really support the claim that the Copernican theory is in fact a forgotten ancient theory?
An attempt to answer these questions is as follows: after a brief presentation of the historical background of the appearance of Copernicus’s theory and its main early theses (Commentariolus), geocentric positions and views in the Middle Ages and their Greek sources will be presented. Next, going back in history, views and positions which underlie the non-geocentric cosmology will be presented, also those that were recalled and recorded by Copernicus in his treatises. Finally, there will be presented and analyzed — though probably unknown to Copernicus — philosophical and cosmological positions and views, which in Greek thinking, even at its beginnings, may constitute loci philosophici, the premises and sources of non-geocentric cosmology.
References
Aleksander z Afrodyzji 1891: Alexandris Aphrodisiensis in Aristotelis Metaphysica commentaria. Ed. M. Hayduck. Berlin: Reimer.
Archimedes 2016: ΨΑΜΜΙΤΗΣ – ARENARIO. Quaderni di Scienze Umane e Filosofia Naturale 2(1), ss. 82–124. URL: https://www.heinrichfleck.net/quaderni/Arenarius.pdf (dostęp: 22.03.2024).
Arystoteles 1960: De caelo; De generatione et corruptione; Ethica nicomachea; Physica; Metaphysica; Meteorologica: Aristotelis opera. Ex rec. I. Bekkeri, vol. 1–2. Ed. O. Gigon. Berlin: W. de Gruyter.
Buridan 1987: Johannis Buridani Tractatus de differentia universalis ad individuum, ed. S. Szyller. Przegląd Tomistyczny: Rocznik Poświęcony Historii Teologii 3 (1987), ss. 135–178.
Diels, Herman; Kranz, Walter 2004–2005: Die Fragmente der Vorsokratiker, griechisch und deutsch, vol. I (1–58), vol. II (59–90). Zürich: Weidmann.
Diogenes, Laertios 1964: Diogenis Laertii Vitae philosophorum. Rec. H.S. Long.Oxford: Clarendon Press.
Epistola contra Wernerum 2007: Epistola Nicolai Copernici contra Wernerum (List Mikołaja Kopernika przeciw Wernerowi). W:] M. Kopernik. Dzieła wszystkie. Pisma pomniejsze, t. III. Red. A. Wyczański. Warszawa: PAN, ss. 30–37 (ss. 38–43).
Eudemos 1969: Die Schule des Aristoteles. Texte und Kommentar, vol. VIII, Eudemos von Rhodos.Ed. F Wehrli. Basel: Schwabe.
Euklides 1883: Euclidis Elementa. Libros I–IV. [In:] Euclidis Opera Omnia. Ed. J. L. Heiberg, H. Menge. Lepzig: Teubner 1883.
Euklides 2013: Elementy. Księgi V–VI. Teoria proporcji i podobieństwa. Tłumaczenie i komentarz.Tłum. P. Błaszczyk, K. Mrówka. Kraków: Copernicus Center Press.
Herodot 2015: Herodoti Historiae. Ed. N. G. Wilson (ed. C. Hude 1906). Oxford: University Press.
Hesiod 1990: Hesiodi Theogonia, Opera et dies, Scutum. E. F. Solmsen, R. Merkelbach, M. L. West. Oxford: Clarendon Press.
Homer 1910–1911: Homeri Ilias, ed. G. Dindorf, C. Hentze, p. I–II. Lipsiae: Teubner.
Homer 1931–1934: Homeri Odyssea, ed. G. Dindorf, C. Hentze, p. I–II. Lipsiae: Teubner.
Kopernik, Mikołaj 2007: Nicolai Copernici De hypothesibus motuum coelestium a se constitutis commentariolus (Zarys podstaw astronomii). [W:] M. Kopernik. Dzieła wszystkie. Pisma pomniejsze, t. III. Rd. A. Wyczański. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ss. 10–18 (ss. 19–29).
Kopernik, Mikołaj 1975a: Nicolai Copernici De revolutionibus libri sex. [W:] Nicolai Copernici opera omnia, vol. II. Ed. R. Gansiniec, Varsaviae–Cracoviae: PWN.
Kopernik, Mikołaj 1975b: Ad sanctissimum dominum Paulum III ponficem maximum Nicolai Copernici prefatio in libros revolutionum. [W:] Nicolai Copernici opera omnia, vol. II. Ed. R. Gansiniec. Varsaviae–Cracoviae: PWN, ss. 3–6.
Kopernik, Mikołaj 1976: O obrotach. [W:] M. Kopernik, Dzieła wszystkie, t. II. Tłum. M. Brożek, S. Oświecimski. Warszawa–Kraków: PWN.
Kopernik, Mikołaj 2007: Theophilacti Scolastici Simocatti Epistolae. [W:] M. Kopernik. Dzieła wszystkie. Pisma pomniejsze, t. III. Red. A. Wyczański. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ss. 203–221 (ss. 222–239).
Mikołaj z Kuzy 1997: O oświeconej niewiedzy. Tłum. I. Kania. Kraków: Znak.
Platon 1989–1992: Leges, Parmenides, Phaedo, Philebus, Sophista, Timaeus, Theaetetus: Platonis opera. Ed. J. Burnet, vol. 1–5. Oxford: Clarendon Press.
Plotyn 1964–1983: Plotini opera, vol. 1–3. Ed. P. Henry, H.-R. Schwyzer. Oxford: Clarendon Press.
Plutarch 1957: Moralia, Volume XII. Transl. H. Cherniss, W. C. Helmbold. Cambridge: Harvard University Press.
Plutarch 1976: Moralia, Volume XIII: Part 1: Platonic Essays. Transl. H. Cherniss. Cambridge: Harvard University Press.
Strabo 1917: Geography, Volume I: Books 1–2. Transl. H. L. Jones. Cambridge: Harvard University Press.
Akademia Kopernikańska 2023: Mikołaj Kopernik. Pielgrzymka do gwiazd. Wystawa. URL : https://akademiakopernikanska.gov.pl/wp-content/uploads/Kopernik_wystawa_PL.pdf (dostęp: 22.03.2024).
Aujac, Germaine 1996: La sphère grecque. Bulletin du Comité Française de Cartographie 148, ss. 7–18.
Birkenmajer, Ludwik Antoni 1920: Przedmowa. [W:] Mikołaj Kopernik. Wybór pism w przekładzie polskim, tłum. L. A. Birkenmajer. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, ss. 1–30.
Birkenmajer, Ludwik Antoni 1924: Stromata Copernicana. Kraków: PAU.
Bowra, Cecil Maurice 2022: Od mitu do nauki, tłum. J. Horbowska. Kronos. Metafizyka, kultura, religia 4/63, ss. 148–182.
Borski, George; Kokowski, Michał 2021: Copernicus, his Latin style and comments to “Commentariolus”. Studia Historiae Scientiarum 20, ss. 339–438. DOI: 10.4467/2543702XSHS.21.013.14044.
Boyer, Carl Benjamin 1968: A History of Mathematics. New York: John Wiley.
Brzostkiewicz, Stanisław 1971: Mikołaj Kopernik (2). Studia w Akademii Krakowskiej. Urania. Miesięcznik Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii 42(6), ss. 162–170.
Burkert, Walter 1985: Greek Religion: archaic and classical. Transl. J. Raffan, Oxford: Blackwell.
Burton, David M 2023: Historia matematyki. Warszawa: PWN.
Blåsjö, Viktor 2018: A rebuttal of recent arguments for Maragha influence on Copernicus. Studia Historiae Scientiarum 17, ss. 479–497. DOI: 10.4467/2543702XSHS.18.017.9337.
Chmiel, Adam 1892: Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 2. Wyd. A. Chmiel, Cracoviae: Academia Litteraum Cracoviensis. URL: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/30705/edition/25423/content (dostęp: 22.03.2024).
Clagett, Marshall 1959: The Science of Mechanics in the Middle Ages, Madison: University of Wisconsin Press.
Corbin, Henry 2005: Historia filozofii muzułmańskiej. Tłum. K. Pachniak, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Dembiński, Bogdan 2010: Późny Platon i Stara Akademia. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Dembiński, Bogdan 2018: Stara Akademia Platona. W początkach epoki hellenistycznej (Ostatni okres). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Dobrzycki, Jerzy 1965: Teoria precesji w astronomii średniowiecznej. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, Seria C, Zeszyt 11, ss. 3–47.
Dobrzycki, Jerzy 2007: Wstęp. [W:] M. Kopernik. Dzieła wszystkie. Pisma pomniejsze, t. III, red. A. Wyczański, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, ss. 3–9.
Domański, Juliusz; Ogonowski, Zbigniew; Szczucki, Lech 1989: Zarys dziejów filozofii w Polsce. Wieki XIII-XVII. Red. Z. Ogonowski. Warszawa: PWN.
Gilson, Étienne 1966: Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich. Tłum. S. Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Gingerich, Owen 2023: Książka, której nikt nie przeczytał. Tłum. J. Włodarczyk. Kraków: Copernicus Center Press.
Guthrie, William Keith Chambers 1978: A History of Greek Philosophy. Vol. 5: The Later Plato and the Academy. Cambridge: University Press.
Górski, Karol 2012: Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne i samotność. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Gródek, Wojciech Kleofas 2018: Jedno, wiele, nic u Zenona i Gorgiasza. Analiza terminów ἕν, πολλά, οὐδέν w kontekście teorii Parmenidesa. Kraków: UPJPII Wydawnictwo Naukowe.
Heath, Thomas 1913, Aristarchus of Samos. The Ancient Copernicus. Oxford: Clarendon Press.
Heath, Thomas 1921a: A History of Greek Mathematics, vol. 1. Oxford: Clarendon Press.
Heath, Thomas 1921b: A History of Greek Mathematics, vol. 2. Oxford: Clarendon Press.
Heinzmann, Richard 1999: Filozofia średniowiecza, tłum. P. Domański. Kęty: Antyk.
Heller, Michał 2015: Bóg i geometria. Kraków: Copernicus Center Press.
Heller, Michał 2023: Teoria względności Mikołaja Kopernika. Kraków: Copernicus Center Press.
Hoskin, Michael; Gingerich, Owen 2007: Średniowieczna astronomia Europy łacińskiej. [W:] Historia astronomii. Red. M. Hoskin. Tum. J. Włodarczyk. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, ss. 76–99.
Jasienica, Paweł 1997: Polska Jagiellonów. Warszawa: Świat Książki.
Kahn, Charles H. 1960: Anaximander and the Origin of Greek Cosmology. New York: Columbia University Press.
Kempa, Stanisław 1972: Uwagi o nieskończoności kopernikowskiego świata. Studia Warmińskie 9, ss. 211–214.
Kirk, Geoffrey Stephen; Raven, John Earle; Schofield, Malcolm 1999: Filozofia przedsokratejska. Studium krytyczne z wybranymi tekstami. Tłum. J. Lang, Warszawa–Poznań: Axis, PWN.
Kokowski, Michał 1996: Copernicus and the Hypothetico-Deductive Method of Correspondence Thinking. An Introduction. Theoria et Historia Scientiarum 5, ss. 7–101.
Kokowski, Michał 2000: Dzieje epicyklyczno-deferencjalnej teorii ruchu Księżyca a hipotetyczno-dedukcyjna metoda myślenia korespondencyjnego. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 45(3–4), ss. 77–108.
Kokowski, Michał 2001: Thomas S. Kuhn (1922–1996) a zagadnienie rewolucji kopernikowskiej. Warszawa: Wydawnictwa IHN. URL: https://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=41760 (dostęp: 22.03.2024).
Kokowski, Michał 2004: Copernicus’s originality. Towards Integration of Contemporary Copernican Studies, Warsaw–Cracow: Wydawnictwa IHN PAN.
Kokowski, Michał 2009: Różne oblicza Mikołaja Kopernika. Spotkania z historią interpretacji. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Nauki PAN, PAU.
Kokowski, Michał 2023a: Dlaczego nadal interesuje nas Mikołaj Kopernik (1473–1543)? 550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika i 150-lecie pierwszego publicznego posiedzenia Akademii Umiejętności w Krakowie. Studia Historiae Scientiarum 22, ss. 71–147. DOI: 10.4467/2543702XSHS.23.003.17694.
Kokowski, Michał 2023b: A Critical Comment on T.S. Kuhn’s Views about the So-called Copernican Revolution and Several Current Prejudices – Barriers in Scientific Communities. Studia Historiae Scientiarum 22, ss. 149–238. DOI: 10.4467/2543702XSHS.23.004.17695.
Koyré, Alexandre 1973: The Astronomical Revolution. Copernicus – Kepler – Borelli. Trans. R. E. W. addison, Ithaca, NewYork: Cornell University Press.
Koyré, Alexandre 1998: Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata. Tłum. A. Kubińska, W. Kubiński, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Markowski, Mieczysław 1971: Burydanizm w Polsce w okresie przedkopernikańskim: studium z historii filozofii i nauk ścisłych na Uniwersytecie Krakowskim w XV wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. „Studia Copernicana” t. II.
Markowski, Mieczysław 1972: Kosmologiczne poglądy Mikołaja Oresma i Mikołaja Kopernika. Analecta Cracoviensia” 4, ss. 9–32.
Markowski, Mieczysław 1979: Sprawa ruchu Ziemi w świetle komentarzu do „Traktatu o sferze” Jana z Holywood zachowanych w średniowiecznych rękopisach Bawarskiej Biblioteki Państwowej. Roczniki Filozoficzne” 27(1), ss. 209–216.
Markowski, Mieczysław 1993: Droga do kopernikańskiego przełomu w koncepcji nauk. Analecta Cracoviensia 25, ss. 267–280.
Murschel, Andrea 1995: The Structure and Function of Ptolemy's Physical Hypotheses of Planetary Motion. Journal for the History of Astronomy 26 (1), ss. 33–61.
Nietzsche, Friedrich 2022: Wprowadzenie do studium filologii klasycznej. Tłum. A. Serafin. Kronos. Metafizyka, Kultura, Religia” 4/63, ss. 63–72.
Neugebauer, Otto Eduard 1948: Mathematical Method in Ancient Astronomy. Bulletin of the American Mathematical Society 54(11), ss. 1013–1041.
Mackay, Donald Sage 1928: On the Order of Plato’s Writings. The Journal of Philosophy 25(1), ss. 5–18.
Paczkowski, Przemysław 2016: Wincenty Lutosławski i polski wkład w światowe badania nad Platonem. Galicja. Studia i materiały 2, ss. 113–125.
Pines, Shlomo 1963: Un fragment de Séleucus de Séleucie conservé en version arabe. Revue d’ histoire des sciences et de leurs applications 16, ss. 193–209.
Reale, Giovanni 2010: Historia filozofii starożytnej. Tom III: Systemy epoki hellenistycznej. Tłum. I. E. Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ragep, F. Jamil 2004: Copernicus and His Islamic Predecessors: Some Historical Remarks. Filozofski vestnik 25(2), ss. 125–142.
Ragep, F. Jamil 2017: From Tun to Torun: The Twists and Turns of the Tusi-Couple. [In:] Rivka Feldhat & F. Jamil Ragep (eds.), Before Copernicus: The Cultures and Contexts of Scientific Learning in the Fifteenth Century. Montreal, Quebec, Canada: McGill-Queens’s University Press, ss. 161–197.
Ritter, Constantin 1896: Platos Gesetze. Kommentar zum griechischen Text, Leipzig: Teubner.
Rosińska, Grażyna 2002: Krakowski księgozbiór Mikołaja Kopernika w kodeksach Copernicana 4 i Copernicana 6 Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali. Res Historica 13, ss. 105–123.
Roskal, Zenon Eugeniusz 2001: Platońska kosmologia, astronomia i matematyka w nauce greckiej. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 46(4), ss. 37–60.
Russo, Lucio 2005: Zapomniana rewolucja. Grecka myśl naukowa a nauka nowoczesna. Tłum. I. Kania. Kraków: Universitas.
Rybka, Eugeniusz 1965: Kopernik Mikołaj. [W:] Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, tom 6 (1965), ss. 28–29.
Rycyk, Konrad Dydak 2018: Εἶδος. Próba odczytania znaczenia i funkcji εἶδος w myśleniu Platona w kontekście filozofii presokratyków. Kraków: UPJPII Wydawnictwo Naukowe.
Siwek, Paweł 2003: Wstęp tumacza. [W:] O niebie; Arystoteles. Dzieła Wszystkie, tom 2. Warszawa: PWN, ss. 206–231.
Stopka, Krzysztof 2023: Mikołaj Kopernik i jego Uniwersytet. Rocznik Krakowski 89, ss. 5–22. DOI: 10.36123/RK.2023.89.01.
Świeboda, Wojciech 2023: Wokół astronomii. [W:] Mikołaj Kopernik – odnowiciel astronomii. Katalog wystawowy. Red. M. Kusak, W. Świeboda, E. Valde-Nowak. Kraków: Biblioteka Jagiellońska, ss. 9–36. Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego. URL:
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/311435/kusak_swieboda_valde-nowak_mikolaj_kopernik-odnowiciel_astronomii_2023.pdf (dostęp: 21.03.2024).
Swieżawski, Stefan 2012: Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa: PWN.
Świeżyński, Adam 2018: Między spotkaniem a konfliktem. Filozofia przyrody i przyrodoznawstwo w ujęciu przedstawicieli myśli żydowskiej z XVI i XVII wieku. Medycyna Nowożytna 24(3) (suplement), ss. 13–32.
Świeżyński, Adam 2023: O pierwszej judaistycznej recepcji modelu kopernikańskiego. Teologia polityczna 22.05.2023.URL: https://teologiapolityczna.pl/adam-swiezynski-o-pierwszej-judaistycznej-recepcji-modelu-kopernikanskiego (dostęp: 1.08.2023).
Torretti, Roberto 2014: Callippus of Cyzikus. [In:] Biographical Encyclopedia of Astronomers.2nd Edition. Edited by T. Hockey. New York: Springer, ss. 356–357.
Truesdell, Clifford 1968: Essays in The History of Mechanics. New York: Springer–Verlag.
Veselovsky, Ivan Nikolaevich 1973: Copernicus and Nasir al-Din al-Tusi. Journal for the History of Astronomy 4, ss. 128–130.
Wróblewski, Andrzej Kajetan 2007: Historia fizyki. Od czasów najdawniejszych do współczesności. Warszawa: PWN.
Zawadzki, Robert K. 2022: Obraz Niemca w oczach Polaka, obraz Polaka w oczach Niemca. Studium nad staropolskimi traktatami kosmologicznymi przełomu XV i XVI wieku. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria 22, Folia 354, ss. 39–59.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
