Terroryzm - studia, analizy, prewencja

Osiągnięcia projektu APPRAISE jako element budowania systemu bezpieczeństwa przestrzeni publicznych

Jarosław Przyjemczak, Nina Czyżewska — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

W swoim artykule autorzy przestawili główne założenia i przebieg działań projektu APPRAISE, który jest częścią budowania ogólnoeuropejskiego systemu mającego za zadanie ochronę przestrzeni publicznych nazywanymi, z racji swoich cech, „celami miękkimi”. Publikacja ma na celu zapoznanie opinii publicznej i świata naukowego o inicjatywach podejmowanych przez kraje Unii Europejskiej na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom w tym atakom terrorystycznym, a także kreowania szeroko rozumianej współpracy publicznych i niepublicznych podmiotów odpowiadających za bezpieczeństwo.

20 years after the attack in Madrid. Anti-terrorist security problems in Spain

Krzysztof Izak — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

Od lat 90. XX wieku Hiszpania była atrakcyjnym krajem dla działalności muzułmańskich organizacji ekstremistycznych z Maroka i Algierii, nie wspominając już o Al-Kaidzie, której siatka została rozbita w 2001 i 2002 r. Według koncepcji Fernando Reinaresa, hiszpańskiego eksperta w zakresie terroryzmu, to zemsta za jej likwidację miała skłonić dżihadystów, w większości pochodzenia marokańskiego, do zorganizowania zamachu, a przybycie hiszpańskich żołnierzy do Iraku w 2003 r. było doskonałym pretekstem do realizacji tego planu. W ataku terrorystycznym w Madrycie, przeprowadzonym 11 września 2004 r., dokładnie 2,5 roku po ataku z 11 września w USA i 3 dni przed wyborami w Hiszpanii, zginęły 192 osoby, a 1858 zostało rannych. Był to drugi pod względem liczby ofiar atak terrorystyczny w Europie, po zamachu na samolot linii Pan Am nad Lockerbie w Szkocji, przeprowadzonym 21 grudnia 1988 r. Zginęło w nim 270 pasażerów i członków załogi. O atak w Madrycie rządząca prawica, oskarżała, wbrew gromadzonym dowodom, separatystów baskijskich z organizacji ETA. Lewica natomiast poinformowała, że sprawcy ataku mogą wywodzić się z kręgu młodych muzułmańskich imigrantów i zapowiedziała wycofanie sił hiszpańskich z Iraku. Wysłaniu ich do tego kraju sprzeciwiała się większość społeczeństwa. Wybory 14 marca wygrali socjaliści i zgodnie z obietnicą nowy rząd nakazał powrót żołnierzy do kraju. Decyzja ta wywołała czasowo poważne napięcia polityczne na linii Waszyngton – Madryt. Innym skutkiem wydarzeń w stolicy Hiszpanii, mającym znaczenie międzynarodowe, było przyjęcie przez Radę Europejską w marcu 2004 r. deklaracji w sprawie zwalczania terroryzmu, a dwa miesiące później utworzono stanowisko koordynatora UE ds. zwalczania terroryzmu. W Hiszpanii utworzono wówczas Narodowe Centrum Koordynacji Antyterrorystycznej (CNCA). W 2007 r. nastąpił wzrost zagrożenia terrorystycznego w Hiszpanii w związku z powstaniem Organizacji Al-Kaidy w Krajach Islamskiego Maghrebu (Tanzim al-Kaida bi Bilad al-Maghrib al-Islami). „Al-Andalus”, internetowy organ medialny organizacji, głosił m.in., że jego celem jest rekrutowanie zwolenników pod hasłem walki o kalifat na Półwyspie Iberyjskim. Po ogłoszeniu przez ETA w 2011 r. zakończenia działalności zbrojnej, służby skoncentrowały się na walce z terroryzmem islamskim i przeciwdziałaniu muzułmańskiemu ekstremizmowi, co korelowało w czasie z tworzeniem nowego frontu walki dżihadystów w Iraku i Syrii. W związku z nowym zagrożeniem ze strony terrorystów związanych z Państwem Islamskim w 2014 r. CNCA zostało połączone z Centrum Wywiadu przeciwko Przestępczości Zorganizowanej (CICO), tworząc Centrum Wywiadu ds. Zwalczania Terroryzmu i Przestępczości Zorganizowanej (CITCO). Hiszpańskie służby zostały uznane za jedne z najskuteczniejszych w Europie, jeśli chodzi o wykrywanie terrorystów, a hiszpańscy eksperci do walki z terroryzmem zyskali miano najlepszych na świecie. W uznaniu ich zasług w lipcu 2015 r. posiedzenie Komitetu Antyterrorystycznego ONZ odbyło się w Madrycie. Wizerunku tego nie popsuł zamach Barcelonie, do którego doszło dwa lata później. Atakowi, który miał miejsce 16 i 17 sierpnia 2017 r. można było zapobiec, gdyby nie arogancja władz Katalonii, które zlekceważyły ostrzeżenia i sabotowały współpracę z siłami bezpieczeństwa państwa, uchylając się od przekazywania Madrytowi istotnych informacji o dżihadystach. 20 lat po ataku terrorystycznym w Madrycie. Hiszpania zmaga się z większymi problemami niż te, które miała dwie dekady temu. Poważnym wyzwaniem dla służb specjalnych jest lawinowo rosnąca migracja z krajów muzułmańskich. Obecnie w Hiszpanii mieszka 2.350.000 wyznawców islamu, w tym ponad 640 tys. w Katalonii. Przybywający do Hiszpanii młodzi ludzie z krajów muzułmańskich przynoszą własne idee i wartości, a te w ostatnich latach ukierunkowują się na zwiększoną religijność i pragnienie coraz większego udziału religii w życiu politycznym.

Nowe podejścia do oceny ryzyka w infrastrukturze krytycznej w świetle zagrożeń asymetrycznych i terroryzmu.

Adam Tatarowski — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

Nowe środowisko zagrożeń, osadzone w kontekście wojny hybrydowej i nowych, trudnych do przewidzenia i zrozumienia ryzyk (emerging risks) stanowi wyzwanie w budowaniu odporności infrastruktury krytycznej. Dyrektywa o odporności podmiotów krytycznych (Dyrektywa CER) wprowadza rewolucyjne podejście w tym obszarze – np. stosowanie rozwiązań organizacyjno-technicznych niezbędnych do zapewniania ochrony i utrzymania świadczenia usług kluczowych będzie oparte o normy i specyfikacje techniczne; istotne będą również audytowanie i certyfikacja wdrożonych rozwiązań – instytucja nadzorująca infrastrukturę krytyczną będzie miała możliwość nakładania sankcji na niewywiązujące się z obowiązku utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa podmioty krytyczne. Bardzo ważnym aspektem wynikającym z Dyrektywy CER jest również możliwość wsparcia finansowego podmiotów krytycznych przez państwo, jeśli będzie to uzasadnione – czyli w wypadku możliwości zakłócenia świadczenia usługi kluczowej. Państwa członkowskie w UE są zobligowane do zaimplementowania Dyrektywy CER w krajowych regulacjach do października 2024 roku, a niniejszy artykuł prezentuje tendencje legislacyjne w tym obszarze.

Duże modele językowe w terroryzmie i przestępczości

Julia Puczyńska, Marcin Podhajski, Karolina Wojtasik, Tomasz Michalak — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

Omawiamy duże modele językowe (ang. Large Language Models, LLM) w kontekście zagrożeń dla bezpieczeństwa związanych z ich funkcjami i dostępnością. Mimo że ich zastosowania wydają się podobne do wyszukiwarki i dostępu do internetu, prawdziwym zagrożeniem, jakie stanowią duże modele językowe leży w podstawowych zdolnościach analitycznych i programowania, które dostarczają jakiemukolwiek przestępcy lub terroryście. Dowodzimy, że dostępne modele językowe nie tylko zmniejszają bariery finansowe dla różnych działań przestępczych, ale także obniżają poziom wiedzy specjalistycznej i zaangażowania wymaganego od jednostek lub małych grup do popełniania przestępstw, a w szczególności aktów terrorystycznych. Z drugiej jednak strony również organy ścigania mogą wykorzystać możliwości tych modeli, aby pozostać o krok przed pojawiającymi się zagrożeniami.

Między konfliktem zbrojnym a terroryzmem państwowym - szczególne krajowe środki ograniczające w kontekście wojny na Ukrainie i sytuacji na Białorusi z perspektywy prawnej

Mariusz Cichomski — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

Agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w 2022 r. oraz działania Białorusi, zarówno na poziomie wewnętrznym, jak i wspierające Rosję, spowodowały liczne zmiany w wymiarze geopolitycznym wykraczające w swych skutkach poza kontynent europejski. Skutkowały one również podjęciem szczególnych środków prawnych, zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i krajowym w kwestii przeciwdziałania wpieraniu tej agresji.

Celem niniejszego opracowania jest omówienie krajowych rozwiązań prawnych dotyczących środków ograniczających wobec osób i podmiotów, które wprowadzone zostały ustawą o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz określenie ich relacji względem mechanizmów zawartych w rozporządzeniach Unii Europejskiej.

Grupa Wagnera w Afryce

Aleksander Olech — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

W ostatnich latach Grupa Wagnera znacząco zwiększyła swoją obecność w Afryce, stając się przedłużeniem interesów Kremla. Najemnicy zaangażowali się w liczne konflikty, starając się poszerzać swoje wpływy i rzucić wyzwanie krajom Zachodu. Aby to osiągnąć, Wagnerowcy nawiązali relacje z wybranymi rządami (juntami) oferując m.in. przeszkolenie wojskowe, walkę z terroryzmem i zapewnienie bezpieczeństwa rządzącym, w zamian za wpływy polityczne, łatwość wejścia na lokalny rynek i koncesje wydobywcze. Co jednak ważne, najemnicy nie są zainteresowani prawdziwym budowaniem potencjału obronnego czy zwalczaniem terroryzmu. Zamiast tego usiłują kapitalizować zyski i czerpać korzyści z przedłużającego się braku bezpieczeństwa, żeby utrzymać swoją obecność w Afryce. Kreml realizuje interesy dualistycznie korzystając ze współpracy na poziomie państw lub angażując Grupę Wagnera. Liczba prywatnych grup wojskowych operujących w Afryce będzie rosła, o swoje wpływy zamierzają walczyć organizacje terrorystyczne, a kraje szeroko rozumianego Zachodu (NATO i UE) dążą do rozwoju współpracy z partnerami afrykańskimi. To wszystko przy proaktywnej polityce zagranicznej Rosji ukierunkowanej na rywalizację.

Recenzja monografii

Jedrzej Lukasiewicz — Wed, 17 Apr 2024 00:00:00 +0200

Recenzja monografii